Deze zomer weer Lunchconcerten op Martini-orgel

Serie van zes
Over een kleine drie weken zullen de vrijdagse zomer-lunchconcerten op het hoofdorgel in de Martinikerk te Groningen weer van start gaan en over een periode van vijf weken en één uur zes keer de gelegenheid bieden om ook dit jaar weer evenzovele verschillende organisten te horen, alsmede de uitzonderlijke mogelijkheden die het instrument te bieden heeft. Dat geldt zowel voor de liefhebbers van de Koningin der Instrumenten en de voor haar geschreven of bewerkte muziek, alsook voor toevallige, dan wel bewuste, bezoekers van de kerk. Veel mensen van buitenaf tonen achteraf hun verbazing over de bijzondere kwaliteiten van het Martini-hoofdorgel. Dat eveneens de buitenlandse orgelstudenten erg op het instrument gesteld zijn, mag, en zal ook, niemand verbazen, want door in Groningen te komen studeren — waar aan het Conservatorium de beste orgelopleiding van ons land zetelt —, worden ze al snel in de gelegenheid gesteld om met dat instrument kennis te maken.

Eerste concert
De Japanse organiste Yukiko Yamada — die momenteel in Groningen aan het Conservatorium studeert bij Theo Jellema en Wolfgang Zerer; en die de bezoekers van de lunchconcerten verleden zomer ook reeds op hetzelfde instrument hebben kunnen horen, en die haar daarvoor met een ovationeel applaus hebben beloond — stelt op vrijdag 17 juli vanaf 12:45 uur een programma voor met zeven werken van zes componisten. Vier van dezen — Papa J.S. Bach (1685-1750), Georg Muffat (1653-1704), Franz Tunder (1614-1667) en Nikolaus Bruhns (1665-1697) — behoren tot de vaste canon; dat geldt iets minder voor Henry Purcell (1659-1695), maar nu 2009 onder meer geldt als Purcell-Jaar — vanwege het feit dat deze musicus 350 jaar geleden werd geboren — is ook hij van de partij. Een nog oudere, Spaanse componist is Francisco Correa de Arauxo (1584-1654). Een Duits musicoloog heeft hem qua sfeer vergeleken met zijn landgenoot, de schilder El Greco (1541-1614) [1].
__________
[1] El Greco is Spaans voor De Griek. Hij werd te Herakleion (Iraklion) op Kreta geboren als Domènikos Theotokopoulos (Δομήνικος Θεοτοκόπουλος), en woonde vanaf 1577 in Toledo.
____________
Afbeeldingen
1. Linker Pedaaltoren van het hoofdorgel in de Martinikerk te Groningen.
2. Het gehele instrument met een groot gedeelte van de vier zuilen waarop het rust. Foto in dit geval op een fraaie koelkastmagneet (formaat 5,4 cm x 7,8 cm) die — evenals andere nieuwe snuisterijen — bij de balie van de Martinikerk te koop is. Deze koelkastmagneet kost € 2,50.

Luthers Bach Ensemble met solisten in Der Aa-kerk

Koor en barokorkest
Op zaterdag 27 juni geeft het Luthers Bach Ensemble van Groningen — bestaande uit een projectkoor en een barokorkest — een concert in de Der Aa-kerk. Op het programma staan drie Bach-cantates: Wir danken dir, Gott, wir danken dir (BWV 29); Gott soll allein mein Herze haben (BWV 169 — een solocantate); en Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ (BWV 177). Vier solisten verlenen hun medewerking: de sopraan Esther Ebbinge; de altus Patrick Van Goethem; de tenor Joost van der Linden; en de bas Jaap de Wilde. Tymen Jan Bronda heeft de algehele leiding.


Dit concert werd georganiseerd in samenwerking met de commissie Orgelconcerten in de Der Aa-kerk. Het optreden begint om 16:00 uur. Er zijn verschillende toegangsprijzen: kinderen, studenten en mensen boven 65 jaar kunnen voor een (onderling nog weer verschillende) lagere prijs een entreebiljet verwerven.
Meer informatie is te vinden de website van het muziekgezelschap.

Driemaal Zie de mens; Edu van Emiel Driesten — zaterdagmiddag tijdens festival in Stitswerd

Rotterdamse Groninger
Op zaterdag 27 juni wordt in het kerkje van Stitswerd drie maal het theaterstuk Zie de mens; Edu opgevoerd: om 13:00 uur, 16:00 uur en 17:00 uur, alle in het kader van een aldaar die dag gehouden festival.
De — thans Groninger — theatermaker Emiel Driesten heeft dat stuk gecreëerd op basis van bekende gegevens over het leven Groninger beeldend kunstenaar Edu Waskowsky (1934-1976). Hoewel hij te Rotterdam was geboren, werd Edu — toen hij als 23-jarige naar de provincie Groningen was verhuisd en daar met andere kunstenaars van die regio bevriend raakte — al snel als Groninger beschouwd en dat geldt, nu alweer meer dan drie jaar na zijn heengaan, nog steeds. In mijn optiek heeft dat niet alleen te maken met het feit dat hij de indruk maakte — evenals zijn broer, de dichter Riekus Waskowsky (1932-1977) —, zich in deze contreien goed thuis te voelen, maar dat hij volkomen is geïntegreerd, vooral door zijn creatie van het Joods Monument dat is geplaatst op de plek van de voormalige watertoren aan de Hereweg, in de bocht na — en als men uit zuidelijke richting komt: vóór) het Sterrebos.


Portret van de artiest
Hoewel ik niet over gedetailleerde informatie over de vorm van het theaterstuk beschik, durf ik hier twee stellingen aan; als eerste een objectieve: het zal een portret zijn van de kunstenaar als jongeman. Hoewel zoiets in de tijd van het ontstaan van die uitdrukking [1] niet gold voor iemand die tijdens het hoogtepunt van zijn scheppend vermogen al zeker drie decennia achter de rug had, is het in onze tijd verantwoord om iemand van 42 als jong te bestempelen, in ieder geval (veel) te jong om naar de Elyzeese velden te verkassen.
Een visie op het wezen van Edu Waskowsky achteraf en van buitenaf kan toch redelijk inzicht verschaffen in de aard van de mens Edu en de neurotische aspecten van zijn persoonlijkheid, die hem in persoonlijk opzicht weliswaar danig kunnen hebben doen struikelen, maar die hem als kunstenaar ongetwijfeld hebben aangezet tot meer en grotere creativiteit. [2] En Emiel Driesten zal niet voor niets het Ecce homo — Zie de mens als titel hebben gekozen: een begrip dat model staat voor een lijdensgeschiedenis, welke in deze context meer dan alleen het particuliere leven van de kunstenaar betreft, maar tevens de wording van zijn Hoofdwerk en al hetgeen dat representeert.

Joods Monument
Toen op 4 mei 1977 het Joods Monument, in onvoltooide vorm, werd onthuld, was dat exact zeven jaar na de datum die het Comité Joods Monument zich had voorgesteld. In 1969 had dat comité de opdracht aan Edu Waskowsky verstrekt met de optie het gereedgekomen kunstwerk ter nagedachtenis aan de ruim drie duizend uit Groningen weggevoerde, en bijna allen door de afsplitsing van het Beest uit de Afgrond vermoorde, Joden.
Nu kan men het — zeker met de blik terug, want dan is bijna iedereen wel weer wijzer — als naïef kwalificeren dat het comité in kwestie heeft gemeend dat een monument dat zulks representatief moet uitbeelden, binnen zo'n korte termijn gereed zou kunnen komen. Men stelde zich een menora — zevenarmige, Joodse kandelaar — voor, doch reeds bij voltooiing van de tweede arm moest het besef wel doordringen dat er in zo korte tijd geen compleet monument zou kunnen worden opgeleverd. Bovendien waren de voor Waskowsky beschikbare financiële middelen toen op.

Onvoltooide Kaddisj-Symfonie
Met geldelijke hulp van derden, onder meer van de Beeldende Kunstenaars Regeling en de beeldhouwer Hugo Hol heeft Waskowsky enige tijd later — na tal van strubbelingen overigens — weer kunnen verder werken. Begin 1975 werden eerst drie van de zeven handen geplaatst, in september van datzelfde jaar nog eens drie. Terwijl Edu Waskowsky aan de laatste hand werkte, overleed hij. Daarom werd besloten die zevende sokkel leeg te laten.
Een onvoltooide Kaddisj-Symfonie.

__________
[1] Het begrip is afkomstig van de titel Portrait of the artist as a young man, een boek uit 1916 van James Joyce (1882-1941).
[2] "Jeder Künstler ist ein Neurotiker, doch nicht jeder Neurotiker ist auch ein Künstler." Deze uitdrukking wordt aan een Oostenrijkse musicus toegeschreven.
____________
Afbeeldingen
1. Joods Monument aan de Hereweg in Groningen, in het zonlicht.
2. Detail uit het Joods Monument.
3. Joods Monument van Groningen, verlicht.

De Nationale Reisopera met Hippolyte et Aricie

Barokopera
Op dinsdag 9 juni wordt in de Stadsschouwburg van Groningen door De Nationale Reisopera een voorstelling gegeven van Hippolyte et Aricie uit 1733 van Jean-Philippe Rameau (1683-1764). De première werd in het Enschedese Muziekkwartier tien dagen geleden gegeven, en sedertdien is het gezelschap op tournee door ons land.

Het betreft — zoals dat tegenwoordig zo dikwijls met een opera wordt gedaan — een geactualiseerde versie.
Deze voorstelling in Groningen is de vierde van de tournee; daarna volgen tot en met 27 juni nog acht optredens, tussen Leeuwarden en Heerlen.
Het fenomeen barokopera komt bij de Nederlandse gezelschappen relatief weinig voor en mede daarom is het de moeite waard om eens te gaan zien en luisteren wat een in dat opzicht niet zo zeer ervaren ensemble daarin presteert. Voor de muzikale begeleiding is gekozen voor het Duitse ensemble Musica ad Rhenum onder leiding van Jed Wenz. (Aanvang van de voorstelling in Groningen 20:15 uur.)
Een uitgebreider artikel met veel meer details over deze lyrische tragedie met muziek is op 29 mei gepubliceerd op onze zustersite Tempel van het Muziektheater.
__________
Foto's: © De Nationale Reisopera