Josef Cohen werd op 2 januari 1886 geboren

Tal van functies

Honderdzesentwintig jaar geleden, op 2 januari 1886 werd de schrijver, dichter, en latere bibliotheekdirecteur, Josef Cohen te Deventer geboren. Ook in de journalistiek heeft de man zijn sporen verdiend. Achtentwintig jaar oud was hij toen hij, in 1914, werd benoemd tot directeur van de Openbare Leeszaal te Groningen. Die benoeming heeft grote gevolgen gehad voor de kwaliteit van het instituut: hij zorgde ervoor dat vooraanstaande schrijvers uit het buitenland in de collectie werden opgenomen. Hij zou tot 1951 in die functie blijven, al moest hij tijdens de oorlogsjaren, vanzelfsprekend, wel onderduiken.
Legendarisch is het verhaal dat Josef Cohen, staande in één van de toentertijd frequent rijdende trams in Groningen, een conversatie voerde met collega-auteur Ab Visser (1913-1982). Laatstgenoemde beklaagde zich erover dat de kritiek niet al te vriendelijk was geweest voor zijn laatste publicatie, waarop Cohen vergoelijkend zou hebben gezegd: "Over jouw boeken schrijven ze tenminste nog."
Hij publiceerde enige romans, novellen en gedichten. De tocht van den dronken man werd in 1949 bekroond met de Prozaprijs van de Gemeente Amsterdam. In 1954 werd Josef Cohen onderscheiden met de hendrik de Vries Prijs voor zijn gehele oeuvre.
Zijn roman Een aap danst op het Rembrandplein uit 1958 zorgde voor enige hilariteit, vooral doordat sommige mensen zich afvroegen wie toch die aap was.

"Mensen, komt u er even bij. . . . ."
Tijdens de (her)opening van een nieuwe ramsjboekwinkel annex antiquariaat, De Groninger Boekenbeurs, na een verhuizing van de Steentilstraat naar de Oude Ebbingestraat, kwam de auteur met een bos judaspenning voor de eigenaar. Die dag kreeg ieder die ook maar één boek kocht, een exemplaar van De Ballade van Jaap van deze schrijver cadeau. Er was speciaal voor die gelegenheid een nieuwe oplage gedrukt. Winkelier Jan Bloemsma verzocht Josef Cohen om zijn meesterwerk voor te dragen. De dichter reageerde met intensief afwimpelen dat zonder pauze overging in het aannemen van een exemplaar en met prachtige gebaren de woorden om zich heen te roepen: "Mensen, komt u er even bij."

Op gedragen toon liet Josef Cohen de tientallen aanwezigen kennisnemen van het meest drakerige stuk tekst dat hij ooit ten beste had gegeven en dat zeker de betiteling poëzie niet verdiende. Met de verkoop van diens gedichten liep het toch al moeilijk: een in harde kaft uitgevoerde bundel op opdikkend papier was reeds toen voor 49 cents nauwelijks meer te slijten.
De judaspenning op de schoorsteenmantel in de boekwinkel heeft de schenker ruimschoots overleefd. Josef Cohen stierf in 1965.
__________
Afbeeldingen
1. Auteur Josef Cohen. Foto overgenomen van de site Wie is wie in Overijssel.
2. Tekst op de achterzijde van de Tweede druk van De Ballade van Jaap van Josef Cohen, januari 1961. De eerste druk was door Uitgeverij NV Boek en Wereld op geschept papier uitgegeven in een oplage van 50 exemplaren, ter gelegenheid van de Jaarwisseling 1960-1961.