Grote toeloopIn de eenentwintigste eeuw, vanaf de zomer van 2001 derhalve, is er nog niet eerder zoveel actieve belangstelling geweest voor het eerste optreden in de zomerreeks
Lunchconcerten op het hoofdorgel van de Martinikerk in onze Stad. Vandaag heeft de Japanse organiste Yukiko Yamada uit Tokyo — die in haar laatste jaar aan het Conservatorium in Groningen studeert — voor zo'n 130 toehoorders het eerste concert op het onvergelijkelijke instrument in het hart van de Stad gegeven.
Het programma, dat uitsluitend werken uit de Barok vermeldde, van enkelen der grootmeesters uit die periode welke voor de Koningin der Instrumenten hebben geschreven, en die ieder jaar wel ergens in Stad en/of Ommelanden deel uitmaken van de schare der 'oude bekenden' wier werken worden voorgedragen op één der prachtige instrumenten die onze regio rijk is.
Gewoonlijk beperkt het aantal bezoekers van het eerste concert in die zomerreeks zich tot enkele tientallen en in het gunstigste geval een vijftigtal. Daarentegen trekt het laatste concert in de reeks veelal de meeste toehoorders. Velen zullen zich hebben voorgenomen al eerder zo'n middagconcert te bezoeken, maar medio augustus heeft iedereen immers onverbiddelijk de laatste mogelijkheid van het seizoen.
Virtuoze vertolksterMemorabel was niet alleen het relatief grote aantal belangstellenden, maar tevens het
bovengemiddeld lang aanhoudende en nadrukkelijke applaus na een uiterst virtuoze vertolking, met een opvallend gedurfd tempo en een zelden gehoorde graad van intensiteit en spanning, in het laatste werk: Papa Bachs
Fatasia in G-groot BWV 572 — in het programmablad aangekondigd als
Pièce d'Orgue.
Welk een palet aan klankkleuren en wat een instrumentbeheersing! Op tal van magistrale orgels, tussen Straatsburg (Silbermann) en steeds verder noordwaarts (Schnitger, Hinsch en anderen) heb ik deze Fantasia horen vertolken, maar niet eerder zo geconcentreerd tot in elke vezel. Het kan, het mag niet anders dan dat deze Yukiko Yamada vanaf nu in de internationale orgelwereld een vooraanstaande partij zal meespelen.
Eveneens onalledaags was het verschijnsel dat tientallen luisteraars aan de voet van het majestueuze instrument wachtten totdat Yukiko Yamada in de deuropening verscheen, om haar nogmaals op een kort maar krachtig applaus te tracteren. Daarna keerde ze met enkele medewerkers van OOG-televisie terug naar de speeltafel boven, voor een interview aldaar.
Vrouwen aan de speeltafelDie zeer grote belangstelling en zo'n interview met het plaatstelijke televisiestation zouden nu eindelijk eens hun sporen moeten nalaten in de programmering voor de komende jaren, met flink wat meer uitnodigingen aan vrouwelijke orgelbespelers van heinde en verre voor het unieke instrument in de hoofdkerk van onze Stad. Want daar heerst in de speellijsten nog steeds een pijnlijk ongeëmancipeerde sfeer. Immers, na een prima optreden tijdens één van die zomerse Lunchpauzeconcerten — waarbij organistes weer wel
gelijke kansen hebben — hoor je (bijna) nooit meer één van de dames in onze contreien, in tegenstelling tot de mannelijke collega's. In de inmiddels bijna een kwart eeuw durende periode nadat het hoofdorgel na een zeer ingrijpende en langdurige restauratie opnieuw werd opgeleverd — dat was in september 1984 —, is het aantal vrouwen dat het instrument voor een openbaar concert heeft mogen bespelen, bedroevend miniem. Daar dient thans heel snel verandering in te komen.
LustigdagOp 31 mei 2008 werd in de Martinikerk een
Lustigdag gehouden, ter herdenking van de man, geboren te Hamburg, die in de dagen van weleer, bijna zeven decennia organist in diezelfde kerk is geweest — van 1728 tot aan zijn overlijden — en die deels hetzelfde pijpwerk heeft bespeeld als de huidige musici nog ter beschikking staat. Bij die gelegenheid werd ook weer min of meer gesuggereerd dat er nooit, of zeer zelden, werk van Jacob Wilhelm Lustig (1706-1796) zou worden uitgevoerd. Op deze plek willen we daarom ieder erop wijzen dat de in Stad woonachtige organiste Elly Kooiman — wier doctoraalscriptie deze zelfde J.W. Lustig als thema had — al zo'n twee decennia tijdens elk van haar concerten een werk van Lustig op het programma heeft staan. Is dat iedereen in de organisatie van de Lustigdag ontgaan, simpelweg omdat ook zij van de andere kunne is dan al diegenen in de al te gesloten wereld van het Herenverbond der Organisten die hun bolwerk niet willen laten ondermijnen door de intrede van minder wereldvermaarde organistes dan Marie-Claire Alain? Die heeft in de jaren tachtig enkele zeer goed bezochte concerten op dit orgel gegeven en een groot deel van het oeuvre van Dietrich Buxtehude (1637-1707) voor dat instrument opgenomen.
Zaterdagse demonstratiesOp zaterdag 12 juli wordt de eerste van zeven middagen met drie Demonstraties van de beide Martini-orgels gegeven die steeds een half uur duren: vanaf 14:30 uur tot 16:00 uur — na de gebruikelijke, dagelijkse rondleiding die van 13:30 uur tot 14:30 uur duurt. Niet alleen zal dan uitleg over de instrumenten worden gepresenteerd, maar eveneens zal er worden gespeeld; op het hoofdorgel en tevens op het koororgel van Le Picard. De vaste organist van de Martinikerk, Wim van Beek, zal deze eerste demonstraties voor zijn rekening nemen, evenals die van zaterdag 9 augustus.
Sietze de Vries doet het op de zaterdag 19 juli en 26 juli, alsmede tijdens de laatste zaterdag in deze reeks, op 30 augustus. Bernhardt Edskes neemt deze taak op zaterdag 2 augustus voor zijn rekening, en Pieter Pilon, die twee decennia geleden zijn afstudeerproject tijdens zo'n vrijdags Lunchconcert heeft gerealiseerd en daarvoor met het cijfer 10 werd onderscheiden, zal de honneurs op zaterdag 16 augustus waarnemen.
____________
Afbeeldingen1. Het hoofdorgel in de Martinikerk, snel na het gereedkomen van de restauratie (1984). Te zien is dat de zuilen ter ondersteuning nog niet in de oospronkelijke kleuren zijn geschilderd, maar een petrol-achtige tint vertonen. De vierde zuil uiterst rechts is maar voor een klein deel zichtbaar. De foto is genomen uit de deuropening van de kapel.
2. Johann Sebastian Bach. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.)
3. Organiste Elly Kooiman. (Foto: orgel.edskes.net.)
4. Le Picard-orgel in het koor van de Martinikerk te Groningen.
Groningen wordt gehouden. "Enkele tientallen waren het andere jaren." Deze man had gelijk. Al direct tijdens het eerste concert waren er 130 bezoekers, verleden vrijdag al zo'n tachtig en vandaag werd het aantal van honderd ook weer overschreden. Die vaststelling met blijdschap werd door allen met wie ik over dit positieve verschijnsel sprak, direct gekoppeld aan de wens dat het aantal toch weer, zoals vroeger, negen concerten zou zijn in plaats van zes. Mede als gevolg van het feit dat de Gemeente Groningen de subsidie voor deze reeks enige jaren geleden heeft stopgezet, moest deze inkrimping worden gerealiseerd. Het zou echter een verheugende zaak zijn als ergens fondsen zouden kunnen worden aangeboord die deze gewenste uitbreiding mogelijk kunnen maken. Iedereen kan echter op de vingers natellen dat dit niet kan uit de extra recette van de toegevoegde tientallen bezoekers. Voor de zeer luttele somma van één euro krijgt men immers ook nog een programmaboekje.
