vrijdag 25 juli 2008

Verheugend grote belangstelling voor de vrijdagse zomerreeks Lunchconcerten in de Martinikerk

Relatief grote stijging
"Dit is ongekend," zei één van de vaste bezoekers van de zomerreeks Lunchconcerten, die gedurende zes weken in de maanden juli en augustus dit jaar in de Martinikerk van Groningen wordt gehouden. "Enkele tientallen waren het andere jaren." Deze man had gelijk. Al direct tijdens het eerste concert waren er 130 bezoekers, verleden vrijdag al zo'n tachtig en vandaag werd het aantal van honderd ook weer overschreden. Die vaststelling met blijdschap werd door allen met wie ik over dit positieve verschijnsel sprak, direct gekoppeld aan de wens dat het aantal toch weer, zoals vroeger, negen concerten zou zijn in plaats van zes. Mede als gevolg van het feit dat de Gemeente Groningen de subsidie voor deze reeks enige jaren geleden heeft stopgezet, moest deze inkrimping worden gerealiseerd. Het zou echter een verheugende zaak zijn als ergens fondsen zouden kunnen worden aangeboord die deze gewenste uitbreiding mogelijk kunnen maken. Iedereen kan echter op de vingers natellen dat dit niet kan uit de extra recette van de toegevoegde tientallen bezoekers. Voor de zeer luttele somma van één euro krijgt men immers ook nog een programmaboekje.

Papa Bach
Het concert van deze vrijdag, door de thans negentienjarige Jochem Schuurman — organist van de gereformeerde kerk De Hoeksteen in Drachten — bood drie werken: één van Geog Böhm (1661-1733) en twee van de beroemdste aller klassieke orgelcomponisten: Johann Sebastian Bach (1685-1750).


De Japanse organiste Hiroko Inoue, die op vrijdag 1 augustus haar voordracht op het in alle opzichten imposante instrument zal geven, heeft als eerste twee werken eveneens stukken van Papa Bach op het programma staan: een transcriptie voor orgel van de Suite in G, gevolgd door BWV 639: Ich ruf zu Dir, Herr Jesu Christ.
Haar landgenoot M. Miyagi komt aan bod met Spring Sea, in een transcriptie voor orgel die de instrumentaliste zelf heeft gerealiseerd.
De Sonate nr. 2, opus 65, uit 1844, van Felix Mendelssohn-Bartholdy (1709-1747) besluit het concert van 1 augustus.
Het valt te hopen dat de trend in de gestegen bezoekersaantallen in ieder geval zo blijft als tijdens de eerste helft van de huidige reeks, want dan wordt het thans bereikte gemiddelde van ruim honderd bezoekers gehandhaafd.

maandag 14 juli 2008

Nederlands Strijkersgilde vrijdag in Lutherse Kerk

Première in Stad
Het eerste van de drie concerten die het Nederlands Strijkersgilde — na van 11 tot en met 18 juli in Westernieland te hebben gerepereerd — het komende weekeinde in ons land uitvoert, zal plaatshebben in de Lutherse Kerk in Stad op vrijdag 18 juli, aanvang 20:15 uur.
Dick van Gasteren is de dirigent; medewerking zal worden verleend door de Franse celliste Noëlle Weidmann, die in 1985 te Metz is geboren. Zij zal de solopartij spelen in het Concert voor cello en strijkorkest uit 1947, van de weliswaar meest gewaardeerde Zwitserse componist van in ieder geval de eerste helft van de twintigste eeuw, die echter in onze contreien helaas niet of nauwelijks, maar in ieder geval veel te weinig bekendheid geniet: Othmar Schoeck. Het concert zal worden geopend met het Scherzo voor strijkers uit 1900 van de Oostenrijkse componist Franz Schreker, wiens ouverture van Der Geburtstag der Infantin door het toenmalige NFO onder de eenmalige leiding van Erich Boehlke heeft geklonken in de overgelijkelijke akoestiek in de voormalige concertzaal van ons Harmonie-complex.
Ter afsluiting wordt de strijkorkestversie van het oorspronkelijk nog in de negentiende eeuw, maar toen voor strijksextet gecomponeerde Verklärte Nacht, opus 4, van Arnold Schönberg gespeeld.
Voor meer informatie over het gehele concert kunt u terecht op onze zustersite Tempel der Toonkunst.

vrijdag 11 juli 2008

Opvallende start van de vrijdagse Lunchconcerten op het Martini-hooofdorgel — met Yukiko Yamada

Grote toeloop
In de eenentwintigste eeuw, vanaf de zomer van 2001 derhalve, is er nog niet eerder zoveel actieve belangstelling geweest voor het eerste optreden in de zomerreeks Lunchconcerten op het hoofdorgel van de Martinikerk in onze Stad. Vandaag heeft de Japanse organiste Yukiko Yamada uit Tokyo — die in haar laatste jaar aan het Conservatorium in Groningen studeert — voor zo'n 130 toehoorders het eerste concert op het onvergelijkelijke instrument in het hart van de Stad gegeven.


Het programma, dat uitsluitend werken uit de Barok vermeldde, van enkelen der grootmeesters uit die periode welke voor de Koningin der Instrumenten hebben geschreven, en die ieder jaar wel ergens in Stad en/of Ommelanden deel uitmaken van de schare der 'oude bekenden' wier werken worden voorgedragen op één der prachtige instrumenten die onze regio rijk is.
Gewoonlijk beperkt het aantal bezoekers van het eerste concert in die zomerreeks zich tot enkele tientallen en in het gunstigste geval een vijftigtal. Daarentegen trekt het laatste concert in de reeks veelal de meeste toehoorders. Velen zullen zich hebben voorgenomen al eerder zo'n middagconcert te bezoeken, maar medio augustus heeft iedereen immers onverbiddelijk de laatste mogelijkheid van het seizoen.

Virtuoze vertolkster
Memorabel was niet alleen het relatief grote aantal belangstellenden, maar tevens het bovengemiddeld lang aanhoudende en nadrukkelijke applaus na een uiterst virtuoze vertolking, met een opvallend gedurfd tempo en een zelden gehoorde graad van intensiteit en spanning, in het laatste werk: Papa Bachs Fatasia in G-groot BWV 572 — in het programmablad aangekondigd als Pièce d'Orgue.
Welk een palet aan klankkleuren en wat een instrumentbeheersing! Op tal van magistrale orgels, tussen Straatsburg (Silbermann) en steeds verder noordwaarts (Schnitger, Hinsch en anderen) heb ik deze Fantasia horen vertolken, maar niet eerder zo geconcentreerd tot in elke vezel. Het kan, het mag niet anders dan dat deze Yukiko Yamada vanaf nu in de internationale orgelwereld een vooraanstaande partij zal meespelen.
Eveneens onalledaags was het verschijnsel dat tientallen luisteraars aan de voet van het majestueuze instrument wachtten totdat Yukiko Yamada in de deuropening verscheen, om haar nogmaals op een kort maar krachtig applaus te tracteren. Daarna keerde ze met enkele medewerkers van OOG-televisie terug naar de speeltafel boven, voor een interview aldaar.

Vrouwen aan de speeltafel
Die zeer grote belangstelling en zo'n interview met het plaatstelijke televisiestation zouden nu eindelijk eens hun sporen moeten nalaten in de programmering voor de komende jaren, met flink wat meer uitnodigingen aan vrouwelijke orgelbespelers van heinde en verre voor het unieke instrument in de hoofdkerk van onze Stad. Want daar heerst in de speellijsten nog steeds een pijnlijk ongeëmancipeerde sfeer. Immers, na een prima optreden tijdens één van die zomerse Lunchpauzeconcerten — waarbij organistes weer wel gelijke kansen hebben — hoor je (bijna) nooit meer één van de dames in onze contreien, in tegenstelling tot de mannelijke collega's. In de inmiddels bijna een kwart eeuw durende periode nadat het hoofdorgel na een zeer ingrijpende en langdurige restauratie opnieuw werd opgeleverd — dat was in september 1984 —, is het aantal vrouwen dat het instrument voor een openbaar concert heeft mogen bespelen, bedroevend miniem. Daar dient thans heel snel verandering in te komen.

Lustigdag
Op 31 mei 2008 werd in de Martinikerk een Lustigdag gehouden, ter herdenking van de man, geboren te Hamburg, die in de dagen van weleer, bijna zeven decennia organist in diezelfde kerk is geweest — van 1728 tot aan zijn overlijden — en die deels hetzelfde pijpwerk heeft bespeeld als de huidige musici nog ter beschikking staat. Bij die gelegenheid werd ook weer min of meer gesuggereerd dat er nooit, of zeer zelden, werk van Jacob Wilhelm Lustig (1706-1796) zou worden uitgevoerd. Op deze plek willen we daarom ieder erop wijzen dat de in Stad woonachtige organiste Elly Kooiman — wier doctoraalscriptie deze zelfde J.W. Lustig als thema had — al zo'n twee decennia tijdens elk van haar concerten een werk van Lustig op het programma heeft staan. Is dat iedereen in de organisatie van de Lustigdag ontgaan, simpelweg omdat ook zij van de andere kunne is dan al diegenen in de al te gesloten wereld van het Herenverbond der Organisten die hun bolwerk niet willen laten ondermijnen door de intrede van minder wereldvermaarde organistes dan Marie-Claire Alain? Die heeft in de jaren tachtig enkele zeer goed bezochte concerten op dit orgel gegeven en een groot deel van het oeuvre van Dietrich Buxtehude (1637-1707) voor dat instrument opgenomen.


Zaterdagse demonstraties
Op zaterdag 12 juli wordt de eerste van zeven middagen met drie Demonstraties van de beide Martini-orgels gegeven die steeds een half uur duren: vanaf 14:30 uur tot 16:00 uur — na de gebruikelijke, dagelijkse rondleiding die van 13:30 uur tot 14:30 uur duurt. Niet alleen zal dan uitleg over de instrumenten worden gepresenteerd, maar eveneens zal er worden gespeeld; op het hoofdorgel en tevens op het koororgel van Le Picard. De vaste organist van de Martinikerk, Wim van Beek, zal deze eerste demonstraties voor zijn rekening nemen, evenals die van zaterdag 9 augustus.
Sietze de Vries doet het op de zaterdag 19 juli en 26 juli, alsmede tijdens de laatste zaterdag in deze reeks, op 30 augustus. Bernhardt Edskes neemt deze taak op zaterdag 2 augustus voor zijn rekening, en Pieter Pilon, die twee decennia geleden zijn afstudeerproject tijdens zo'n vrijdags Lunchconcert heeft gerealiseerd en daarvoor met het cijfer 10 werd onderscheiden, zal de honneurs op zaterdag 16 augustus waarnemen.
____________
Afbeeldingen

1. Het hoofdorgel in de Martinikerk, snel na het gereedkomen van de restauratie (1984). Te zien is dat de zuilen ter ondersteuning nog niet in de oospronkelijke kleuren zijn geschilderd, maar een petrol-achtige tint vertonen. De vierde zuil uiterst rechts is maar voor een klein deel zichtbaar. De foto is genomen uit de deuropening van de kapel.
2. Johann Sebastian Bach. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch.)
3. Organiste Elly Kooiman. (Foto: orgel.edskes.net.)
4. Le Picard-orgel in het koor van de Martinikerk te Groningen.

zondag 6 juli 2008

De traditionele zomerreeks Lunchconcerten op het Martini-hoofdorgel gaat op vrijdag 11 juli van start

Traditiegetrouw
Ook deze zomer wordt de inmiddels traditionele serie Lunchconcerten in de zomermaanden op het hoofdorgel van de Martinikerk in Stad voortgezet. De Stichting Groningen Orgelland, het Prins Claus Conservatorium en de Stichting Martinikerk hebben voor de periode van 11 juli tot en met 15 augustus van dit jaar opnieuw zes jonge organisten — deze keer uit Rusland, Japan en ons eigen land — bereid gevonden hun kunsten te laten horen op het instrument.


Deze zomer wordt er op zes achtereenvolgende vrijdagen, steeds tussen 12:45 uur en 13:30 uur, een lunchpauzeconcert gegeven door achtereenvolgens Yukiko Yamada, Lukas Jan Schoonbeek, Jochem Schuurman, Hiroko Inoue, deelnemers aan het Peter de Grote Festival en als laatste door Katrin Abakumova.
De entreeprijs bedraagt per concert de voor een iegelijk betaalbare somma van € 1,—, en dat is inclusief het boekje met de programma's van al die zes concerten. Prachtig gewoon!

Programma
Vanzelfsprekend prijken de grote namen der orgelcultuur ook in deze reeks weer op de voorgrond, en het zal niemand verbazen dat Papa Johann Sebastian Bach (1685-1750) daarbij het meest voorkomt, op de voet gevolgd door enkele andere 'oud-gedienden', zoals Dietrich Buxtehude (1637-1707) en Georg Böhm (1661-1733). Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) en Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) maken eveneens deel uit van de grote en bekende namen die de orgelliteratuur met bijzondere composities hebben verrijkt.
Opvallend is dat Lukas Jan Schoonbeek — die drie keer laureaat was van een concours dat door de Stichting Groningen Orgelland was georganiseerd — geen van al die reeds hierboven genoemde componisten in zijn programma heeft opgenomen, maar wel drie Nederlandse en daarnaast twee Franse muziekmeesters: J. Steffens (1559-1616), Anthonie van Noordt (1619-1675) en Anthon van der Horst (1899-1965), respectievelijk Nicholas de Grigny (1672-1703) en Jehan Alain (1911-1940) de oudere broer van Marie Claire Alain, die niet alleen enkele concerten op het Martini-hoofdorgel heeft gegeven, vrij snel na de laatste restauratie, maar daarop ook voor het label Erato een groot deel van het Orgelwerk van Dietrich Buxtehude heeft opgenomen.
Johann Pachelbel (1653-1706) en Johannes Brahms (1833-1897) zijn met werken voor de Koningin der Instrumenten vertegenwoordigd op het laatste concert in de reeks, op vrijdag 15 augustus, te geven door Katrin Abakumova.

Nieuwe namen
Nieuw voor de luisteraars in de kerk zal de naam M. Miagy zijn, een Japans musicus, die in Groningen zal worden geïntroduceerd op vrijdag 4 augustus, door de eveneens uit Japan afkomstige Hiroko Inoue, die na haar studies in Kyoto en Moskou, thans bij Theo Jellema aan het conservatorium te Groningen studeert. Zij presenteert diens Spring Sea in een eigen transcriptie voor orgel.
Eveneens relatief onbekend is de laat-zeventiende eeuwse componist en organist D. da Conceição, van wie al wel eens via ethergolven werk in uw huiskamer kan hebben geklonken, aangezien de NCRV in een orgelprogramma iets van hem heeft uitgezonden. Weliswaar staan op de site van die zendgemachtigde ook geen geboorte- en/of sterfjaar van deze muziekmeester, maar wel is bekend dat er in 1695 een verzameling orgelstukken van hem moet zijn uitgegeven. De Japanse Yukiko Yamada introduceert diens Meio registo de 2° tom acidental tijdens haar concert op vrijdag 11 juli.

Orgeldemonstraties en rondleidingen
Ook deze zomer zullen er, van zaterdag 12 juli tot en met zaterdag 30 augustus, maar met uitzondering van 23 augustus, op tezamen zeven middagen weer demonstraties van de orgels in de Martinikerk worden gegeven, die zo'n half uur zullen duren. Bekende organisten uit Stad en Lande — Sietze de Vries (3x), Wim van Beek (2x), Bernhardt Edskes en Pieter Pilon zetten zich daarvoor in. Deze demonstraties zijn er al die zaterdagen twee keer: om 14:30 uur is de eerste, om15:30 uur de tweede. Voorafgaande aan de demonstraties is er tussen 13:30 uur en 14:30 uur een rondleiding door de kerk.
____________
Afbeeldingen
1. Hoofdorgel in de Martinikerk zoals dat er staat, na de laatste gereedgekomen restauratie in 1984.
2. De Nederlandse organist, componist en dirigent Anthon van der Horst. Foto uit 1963.
3. Handtekening van Johann Pachelbel onder een brief die hij in 1695 aan het stadsbestuur van Gotha heeft gezonden.