Thunderous success for the world premiere of Stephen Melillo's Violin Concerto in Groningen

Carla Leurs: flawless performance. 

Great style
Normally I never begin a review or a concert-report with the soloist and her/his capacities in combination with an ensemble ─ not even when the performance is the first of a series ─ but for the first time in four decades I have put aside that principle, simply because (Dutch) violinist Carla Leurs, as well as the orchestra KamerFilharmonie Der Aa (ChamberPhilharmony Der Aa) in Groningen, The Netherlands, have established quite a performance with the Violin Concerto by the American composer Steven Melillo (*1957) which not only exceeds every form of amateur-artistry, but to which many professional orchestras could look at and listen to in envy.
In taking the risk of programming a concerto by an ─ at least in our region and up to the first performance ─ unknown American composer, the KamerFilharmonie Der Aa did display courage, the right policy and loyalty ─ if not high fidelity ─ to the phenomenon music. The publisher of this opus ─ who was present at this first performance ever, in the Immanuel Church in Groningen ─ had asked Carla Leurs to play the concerto, which she did with an admirable, striking approach, here and there disregarding possible threats or dangers: with great success.
The acoustics in the church are, at best, acceptable in the Romance (the second movement of the Concerto), in which much of the best by Sibelius could be found, although composer Stephen Melillo, up to that day, never heard music by Jean Sibelius (1865-1957; in the last of these two years Stephen Melillo was born). In the preceding Tormentations we encountered, next to the above mentioned Finnish master, rather much from the atmosphere in the oeuvre by Sergei Prokofiev (1891-1953), which Stephen Melillo accepts as a compliment. [1]

Composer Stephen Melillo.

We hope Steve will feel the same when I state that the Finale, a roaring allegro assai molto, evokes reminiscence to another, very important, Russian master of music: Dmitri Shostakovich (1906-1975) and his second Concerto for that same instrument.
Carla Leurs and the orchestra under the baton of chief-conductor Joost Smeets did not only become a standing ovation, but some Bravo-calls as well from the audience in a practically full church hall at the Overwinningsplein (Place of Victory ─ how adequate) in Groningen.
A violinist should have what it takes to show the courage to present the world's first performance of a piece as roaring, and therefore as difficult, full of changes of tempi and measures and changes in atmosphere, which do create a unity, especially under Carla's capable fingers and a sublime bowing, supported by a fabulous instrument from 1808 by Nicholas Laporte.
This opus out of the by now 1030 pieces by Stephen Melillo is a great gain for the repertoire and an eventual challenge for other violinists later on, and for the ChamberPhilharmony Der Aa, which now could take an option on the First Symphony by the same composer for the next season, especially since the audience gave his Violin Concerto such a warm acclaim.

Joost Smeets, conductor of the
KamerFilharmonie Der Aa in
Groningen, The Netherlands.

To realize a performance of these Melillo-symphonies the orchestra Der Aa has enough musicians (some 65), only the number of percussionists needed is larger than usual [2], but that already has been the case in the program Uit de nieuwe wereld (From the New World) of which this violin concerto has been a part.
(See also our article ─ only in Dutch ─ about the other three works of the same concert on our site Tempel der Toonkunst of today.)
Stephen Melillo's Second Symphony possibly will be played soon in Vienna, and I have been told that thoughts have been given, and will be given again, to a program with Carla Leurs and this very same Violin Concerto, to be performed in the Austrian capital as well.
__________
[1] Personal communication between composer and critic.
[2] idem.

Ovationeel succes voor de wereldpremière van het Vioolconcert van Stephen Melillo, met Carla Leurs

Carla Leurs: feilloze vertolking.

Grootse allure
Normaal gesproken begin ik een recensie of concertverslag nooit met de solist en diens verrichtingen in combinatie met een ensemble ─ ook niet als dat optreden als eerste op een programma voorkomt ─ maar in vier decennia wijk ik nu eens van dat principe af, simpelweg omdat zowel violiste Carla Leurs alsook de KamerFilharmonie Der Aa met het Vioolconcert van de Amerikaan Stephen Melillo (*1957) een prestatie heeft geleverd die niet alleen elke amateurkunst ver te boven gaat, maar waarnaar menig professioneel ensemble met afgunst kan omzien.
Het getuigt van moed, beleid, trouw aan de muziek en de durf om het risico te nemen, zoals de programmasamenstellers van de KamerFilharmonie Der Aa hebben gedaan, dit concert van een in Groningen en wijde omstreken tot enkele dagen geleden vrijwel onbekende componist op de rol te plaatsen. Carla Leurs had het verzoek gekregen van de uitgever van dit opus ─ die zelf tijdens de wereldpremière in de Immanuëlkerk aanwezig was ─ om het te spelen, en dat heeft ze met een bewonderenswaardige aanpak van grootse allure gerealiseerd, hier en daar zelfs met niet geringe doodsverachting: de akoestiek van de kerk in kwestie is hooguit aanvaardbaar in de Romance (het tweede deel van het Concerto), waarin veel Sibelius te horen viel, al heeft componist Stephen Melillo zelf nog nooit muziek gehoord van Jean Sibelius (1865-1957: in dat laatste jaar werd deze Steve geboren). In het aan de Romance voorafgaande deel, Tormentations kwamen we, naast genoemde Fin, ook flink wat van de sfeer uit het oeuvre van Sergej Prokofjev (1891-1953) tegen: voor de maker van het vioolconcert een compliment. [1]

Componist Stephen Melillo.

Hopelijk vindt hij dat ook als het razende Allegro assai molto veel reminiscenties blijkt op te roepen aan een andere, zeer grote Russische meester: Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) en diens tweede concert voor dat instrument.
Carla Leurs en het orkest onder leiding van chef-dirigent Joost Smeets kregen niet alleen een staande ovatie, maar tevens enig Bravo uit het relatief talrijke publiek in de bijna geheel gevulde kerkzaal aan het Overwinningsplein in Groningen.
Als violiste mag je van goeden huize zijn als je het aandurft de wereldpremière te geven van zo'n razend moeilijk stuk vol tempo- en maatwisselingen en veranderingen qua sfeer die wonderwel tot een eenheid werden gesmeed onder Carla's bekwame vingers en een zeer vakkundige stokvoering, ondersteund door een geweldig instrument van Nicholas Lupot uit 1808.
Dit opus uit de inmiddels 1030 stukken van Stephen Melillo is een aanwinst voor het repertoire en een eventuele uitdaging, voor andere violisten in een later stadium, en in tweede instantie voor de KamerFilharmonie Der Aa, die nu de Eerste Symfonie van deze zelfde componist in het komende seizoen op het programma zou kunnen zetten, helemaal nu de toehoorders zo enthousiast bleken.
Voor de uitvoering van die symfonieën beschikt het ensemble over voldoende musici, alleen het aantal slagwerkers is groter dan gebruikelijk [2], maar dat was in het programma Uit de nieuwe wereld ook al het geval.
Stephen Melillo's Tweede Symfonie wordt mogelijk binnenkort in Wenen gespeeld, en ik heb vernomen dat er wordt nagedacht over een programma met Carla Leurs en dit Vioolconcert, eveneens in de Oostenrijkse hoofdstad.
__________
[1] Dat liet Stephen Melillo me in privé-correspondentie weten.
[2] idem.
__________
Zie ook de bijdrage op onze zustersite Tempel der Toonkunst voor nadere berichtgeving over de andere stukken uit het programma Uit de nieuwe wereld van de KamerFilharmonie Der Aa ─ dat aanstaande zondag, 30 oktober, zal worden herhaald in het IOC De Schalm te Assen; aanvang eveneens 20:15 uur.
Komt allen en zegt het voort.

Amerikaans programma KamerFilharmonie Der Aa

De Amerikaanse com-
ponist Stephen Melillo

Uit de Nieuwe Wereld
Op het concertprogramma in Groningen en Assen [1] van het relatief nieuwe, noordelijke symfonieorkest ─ in principe voor Groningen en Drenthe, het voormalige speelgebied van het NFO [2]: de Kamerfilharmonie Der Aa, die de afgelopen twee seizoenen haar bestaansrecht ruimschoots heeft bewezen; niet alleen met de kwaliteit van haar uitvoeringen, maar tevens met een originele programmering ─ staan vier composities, waaronder een première, alle van Amerikaanse bodem.
De titel van dit hoofdstuk verwijst naar de Negende Symfonie van Antonín Dvorák, die deze componist begin twintigste eeuw in dat werelddeel heeft geschreven, op basis van al zijn Amerikaanse indrukken. Daarnaast heeft hij kamermuziek gecomponeerd die naar Amerika verwijst. In de loop van de twintigste eeuw heeft dat continent ook enige vooraanstaande meesters voortgebracht.

Wereldpremière
Na twee seizoenen met in totaal vier concerten in zowel de provincie Groningen alsook in Drenthe, waagt de Kamerfilharmonie Der Aa zich aan een wereldpremière: van de zeer vruchtbare Amerikaan Stephen Melillo.

Carla Leurs.

Carla Leurs zal diens Concert voor viool en orkest voor het eerst uitvoeren, op vrijdag 28 oktober in de Immanuëlkerk te Groningen ─ waar ook de eerste drie van de vier concerten van de Kamerfilharmonie Der Aa werden gegeven, gevolgd door Assen, op zondag 30 oktober.
Meer over dat opus in de recensie, die u eveneens op deze site, na de eerste uitvoering kunt lezen.

De andere stukken
Na het openingswerk volgen nog drie stukken, twee daarvan zijn van Leonard Bernstein (1918-1990): voor de pauze zullen Three dance episodes from On the town worden uitgevoerd; als slotstuk zullen de Symphonic Dances uit West Side Story worden gespeeld.
Maar voordat het zover is, zal chef-dirigent Joost Smeets eerst nog First Essay for Orchestra spelen van Samuel Barber (1910-1981).
__________
[1] Het concert in Groningen begint om 20:15 uur. Dat in Assen, in ICO De Schalm, begint eveneens om 20:15 uur.
[2] Noordelijk Filharmonisch Orkest ─ orkest van Groningen en Drenthe, luidde de officiële naam van het ensemble.

Fretwork speelt Bach, zondag in Lutherse Kerk

Fretwork
Het Britse gambaconsort Fretwork bestaat sedert 1986; het enesemble telt zes musici. Het repertoire dat de groep presenteert, beslaat een lange periode, te beginnen in de Renaissance, gevolgd door Engelse muziek uit de tijd van koningin Elizabeth en die van koning Jacobus. Arrangementen van de muziek van Papa Bach (1685-1750) zijn evenzo alledaagse kost voor deze zes strijkers als de hedendaagse muziek die speciaal voor hen wordt gecomponeerd.
Richard Boothby van de groep Fretwork heeft een van Bachs grootse stukken voor klavecimbel bewerkt voor zes gambaspelers.

Johann Nikolaus Forkel,
musicus, musicoloog en
Bach-biograaf (1802).

Goldberg Variaties
De Goldberg Variaties vormen het Vierde deel van de Clavier-Übung, gepubliceerd in het laatste decennium van Bachs bestaan: in 1741 of 1742 als Aria mit verschiedenen Veränderungen, BWV 988. De titel is niet afkomstig van de componist zelf, maar van Johann Nikolaus Forkel (1749-1818), die in zijn Bach-biografie, verschenen in 1802, deze benaming gebruikt. Voor klavecinist Gottlieb Theophilus Goldberg (1727-1756), die vanaf zijn tiende jaar (de zo ongeveer briljantste leerling van Papa Bach was), heeft Bach deze variaties op verzoek van een derde partij geschreven, opdat die jongeman iets zou hebben om zijn slapeloze nachten door te komen.

Gamba-magie
De uitvoering die het gambaconsort Fretwork op zondag 23 oktober, 's middags vanaf 15:00 uur in de Lutherse kerk te Groningen geeft, als onderdeel van de programmering voor het seizoen 2011-2012 van Musica Antiqua Nova, wordt vooralsnog beschouwd als de meest ongebruikelijke versie, gerealiseerd door gambist Richard Boothby, stichtend lid en één van de nu nog vijf leden van het consort. Hiermee gaat het ensemble ver terug in de tijd; een volgens Fretwork logische stap, gezien de voorkeur van Johann Sebastian Bach voor de viola da gamba.

De viola da gamba in verschillende maten.

Saillant detail daarbij is dat dat instrument reeds in Bachs tijd ─ nu alweer meer dan tweeëneenhalve eeuw geleden als ouderwets gold.
De openingstonen van de Aria, hier gespeeld door één gamba, vormen de basis voor het thema en de variaties.
Tot slot wordt de Aria, met een duur van zo'n drie minuten, herhaald.

Guildford Cathedral-koor vrijdag in Lutherse kerk

Britse traditie
Veel liefhebbers van koorzang ─ met name degenen die voorkeur hebben voor gewijde muziek ─ bleken zeer gesteld op hetgeen David Wilcox met zijn King's College Choir in Cambridge heeft gepresteerd, nu alweer een halve eeuw geleden. Hun grootste succes, in ieder geval in ons land, doch beslist niet alleen daar, behaalden dirigent en zangers met hun opname van The Psalms of David. Sedertdien zijn er nogal wat zanggroepen ─ en niet in de laatste plaats kathedrale jongenskoren ─ uit de schaduw getreden.
Zo'n rijkdom in Groot-Brittannië en ─ als gevolg van de aanwezigheid van moderne middelen van communicatie, die vrijwel dagelijks geavanceerder worden ─ tevens in het grootste deel van de rest van onze globe, is kunnen ontstaan doordat jongens vanaf zeven jaar dagelijks muzieklessen krijgen en allengs worden gevormd tot professionele zangers die elke dag hun stem laten horen tijdens de diensten in de talrijke kerken in Engeland en de rest van Groot-Brittannië. Die vakzangers ─ en dat geldt voor alle stemmen ─ hebben een conservatorium-opleiding en zijn vaak begonnen als jongenssopraan in een der koren van de vele kathedralen.

Speciaal gecomponeerde koormuziek
De mannen, eenmaal volwassen, zingen ─ bij het grootste gedeelte van de kathedralen in hun land ─ elke week in ieder geval één zogeheten evensong, maar dan zonder jongens. [1]
Het ligt voor de hand dat er dan ook veel muziek is gecomponeerd voor die gelegenheid. In ons land is dergelijke muziek relatief onbekend, en derhalve nog deels onbemind, maar mag men er dientengevolge niet van uitgaan dat dit zo moet blijven. Een kennismaking zou dan ook een openbaring kunnen zijn.
Degenen die wel graag eens met deze vorm van hoogwaardige vocale muziek in aanraking willen komen, krijgen op vrijdag 21 oktober in de Lutherse kerk te Groningen. De Guildford Cathedral Lay Clerks ─ dat is de officiële naam van deze groep zangers ─ geven daar een concert met koorwerken uit een periode, die is begonnen in de Renaissance en loopt tot in onze dagen. In Sorrow and in Joy ─ music for men's voices luidt het motto.

Componist Thomas Tallis.

Dit mannenkoor zal niet alleen de Lamentations [2] van Thomas Tallis (ca. 1506-1585) zingen, maar tevens great Lord of the Lords van de Ierse musicus en leraar Charles Wood (1866-1926), alsmede diverse andere stukken, zoals het Ave Maria van Franz Xaver Biebl (1906-2001).
Meer daarover kunt u lezen door hier te klikken.

De zangers
De groepering Guildford Cathedral Lay Clerks telt negen zangers: drie countertenors, drie tenoren en drie bassen, die als dubbel-koor fungeren en elk een eigen stem zingen, zoals dat in de koorbanken van een katholieke kerk gebeurt. Paul Provost, die assistent-organist van genoemde kathedraal is ─ heeft de leiding van deze mannelijke zanggroep.
Het concert in de Lutherse kerk op vrijdag 21 oktober begint om 20:00 uur.
__________
[1] In een enkel geval gaat het echter om meisjes.
[2] Naar het Bijbelboek Klaagliederen van Jeremia, gecomponeerd na 1559.

Van Swieten Society treedt deze zaterdagavond op in Lutherse Kerk Stad met Violoncello all'Inglese

Misverstanden
Enig geharrewar heeft ervoor gezorgd dat men niet meer zo zeker was of het voor dit seizoen geplande eerste optreden van de Van Swieten Society in de Lutherse Kerk in Groningen wel zou doorgaan, aangezien enerzijds in het seizoensprogramma van Musica Antiqua Nova er geen optreden in de chronologische vermeldingen stond (wel een advertentie van Van Swieten achterin), en voor de lezers van de fraaie krant van Van Swieten zelf er een andere datum werd genoemd.
Om nu alle twijfels uit de weg te ruimen, zij er hier nogmaals aan herinnerd dat het geplande concert in de Lutherse Kerk in Stad gewoon doorgaat, op zaterdag 15 oktober, vanaf 20:15 uur.

Meer over deze reeks van Van Swieten in dit seizoen, met de voor de vier series overkoepelende titel Romantische Reuzen, vindt u in ons artikel op de zustersite Muziek en mensen van heden.

Geen overbekende namen
Dat onbekend niet per definitie mag leiden tot onbemind, hebben diverse optredens van de Van Swieten Society ruimschoots aangetoond, en zolang deze groepering een mogelijkheid van bestaan wordt geboden, zal deze het bestaansrecht daarvan steeds opnieuw bewijzen.
Het concert in Groningen wordt geopend met het Divertissement nr. 2 in A-groot, gecomponeerd in 1811 te Moskou door John Field (1782-1837), te spelen door vijf van de zes optredenden: 2 violen, altviool, cello en piano.
Ferdinand Ries (1784-1838) is de volgende muziekmeester op het programma. Van hem speelt Bart van Oort met één der beide cellisten samen: Zes Russische Airs met variaties, opus 72, voor piano en cello, gecomponeerd in 1812 te Sint Petersburg.

Vervolgens spelen drie van de zes deelnemende musici [1] in deze serie Violoncello all'Inglesede Serenade voor twee celli en piano uit van Alfredo Piatti (1822-1901). [2]
Het concert zal worden besloten met een werk van de Engelsman William Sterndale Bennett. Meer daarover vindt u in een bovengenoemd artikel (met de link) van heden op onze zustersite Muziek en mensen. Daarin staan weer andere gegevens over het geheel dan u in deze bijdrage kunt lezen.
__________
[1] De deelnemende musici aan deze reeks concerten onder het motto Violoncello all'Inglese zijn
Heleen Hulst en Sara DaCorso (viool)
Örsze Adam (altviool)
Job ter Haar en Jan Insinger (cello)
Bart van Oort (piano)
 [2] De website, gewijd aan leven en oeuvre van Alfredo Piatti, noemt geen jaartal van ontstaan bij deze compositie.
__________
Afbeeldingen
1. Voorplat van seizoensprogramma en concertprogrammaboekjes van Musica Antiqua Nova, Groningen.
2. De Duitse componist Ferdinand Ries.
3. Componist en cellist Alfredo Piatti. Afbeelding overgenomen van de officiële website van Alfredo Piatti.
__________
NASCHRIFT zaterdag 15 oktober: Als gevolg van fysiek malheur van pianist Bart van Oort is het concert in de Lutherse Kerk van deze dag afgelast. Zodra we meer info hebben over de resterende concerten in deze reeks, zullen we daarop terugkomen in een separate bijdrage.