Opera Zuid: Katja Kabanova in Stadsschouwburg

Scène uit Katja Kabanova door Opera Zuid. Regie van Harry Kupfer.
Karin Strobos en Johanni van Oostrum. Foto: Morten de Boer.

Sedert twee weken is Opera Zuid op tournee met de opera Katja Kabanova uit de periode 1920-1921, gecomponeerd door de Tsjechische meester van Leoš Janáček (1854-1928). Het libretto daarvoor heeft hij zelf geschreven, op basis van een toneelstuk Het onweer uit 1859, van de hand van de Russische auteur van voornamelijk drama's Aleksandr Ostrowski (1823-1886).
Opera Zuid heeft voor de regie de internationaal vermaarde Harry Kupfer aangetrokken.
Meer over de achtergronden van Janáčeks muziekdrama hebben we in een artikel van 12 oktober gepubliceerd op onze zustersite Tempel van het Muziektheater.
Aanstaande zaterdag, 3 december is de voorstelling te zien in de Stadsschouwburg van Groningen. De voorstelling wordt gezongen in het Tsjechisch en van Nederlandse boventitels voorzien.

Johanni van Oostrum in een scène uit Katja Kabanova door
Opera Zuid, in de regie van Harry Kupfer. Foto: Morten de Boer.

Jules Verne gaf in 1887 een lezing in Groningen

Op deze dag, 29 november, in het jaar 1887 ─ alweer even geleden dus ─ heeft de Franse auteur, die internationale roem zou vergaren, vooral door zijn reisverhalen met fantasie-elementen, waarvan er vele vrij snel werkelijkheid zijn geworden ─ die hem de naam hebben gegeven dat hij de vader van de Science Fiction-literatuur was ─ Jules Verne (1828-1905) een lezing gegeven in het gebouw Harmonie in de Oude Kijk in 't Jatstraat te Groningen. Dat was weliswaar een gebouw met dezelfde naam als dat uit 1891, waarvan de gevel aan de voorzijde op het plein (met het standbeeld van Aletta Jacobs) nog in tact gebleven is, maar dat nog niet was voorzien van de concertzaal met de wereldwijd geroemde akoestiek.
__________
Afbeelding: Auteur Jules Verne, op de gevoelige plaat vastgelegd door de roemruchte Franse fotograaf Félix Nadar (1820-1910). Die naam was een pseudoniem van Gaspard-Félix Tournachon.

Dirigent en organist Charles de Wollf overleden

Dirigent/organist Charles de Wolff, die al decennialang in Vierhouten woonde, is op 23 november in een zienhuis te Zwolle overleden. Hij werd 79 jaar: op 11 juni 1932 was hij te Onstwedde geboren.

Dirigent Charles de Wolff in actie voor het Noordelijk
Filharmonisch Orkest te Groningen.
Tekening van Elzo Smid uit 1987. Collectie Heinz Wallisch. 

Bijna een kwart eeuw was hij vaste dirigent van het Noordelijk Filharmonisch Orkest te Groningen (1966-1989), voorafgegaan door vijf jaar gastdirecties in de tijd dat Roelof Krol de baton van Jan van Epenhuysen had overgenomen. Tegelijkertijd dirigeerde De Wolff het Toonkunstkoor Bekker in Groningen, eveneens ongeveer gedurende een kwart eeuw.
De Wolff vervulde gastdirecties over geheel Europa, van Noord tot Zuid. Met de Matthaeus Passion trad hij eveneens veel op buiten onze landsgrenzen.
Voordat hij vaste dirigent in Groningen werd, was hij reeds ─ als opvolger van de internationaal vermaarde Anthon van der Horst (1898-1965) ─ en op speciaal verzoek van die voorganger, dirigent geworden van de Nederlandse Bachvereniging met een jaarlijkse Matthaeus Passion in de Grote Kerk te Naarden. Later kwam er een splitsing in die vereeiging en vertrok De Wolff met een deel van de koorleden naar het nieuw op te richten Bachkoor Holland dat zich in de Pieterskerk te Leiden manifesteerde, onder meer met eveneens een jaarlijkse uitvoering van de Matthaeus Passion, die diverse keren rechtsreeks te zien was op onder meer de Nederlandse televisie.
Zelf vond De Wolff dat hij twee heel bijzondere mijlpalen in zijn carrière had:  als eerste de uitvoering van de Krönungsmesse van Mozart, ter gelegenheid van de inhuldiging van Beatrix von Lippe-Biesterfeld als Koningin der Nederlanden, op 30 april 1980. Dat deed hij met het Concertgebouw Kamerorkest.

Charles de Wolff aan de speeltafel van het Schnitger/Ahrend-orgel
in de Martinikerk te Groningen. Foto uit 1987 (Heinz Wallisch).

De tweede bijzonderheid vond hij het optreden in de Leidse Pieterskerk, zowel als organist alsook als dirigent van het Bachkoor Holland, ter gelegenheid van het bezoek van VS-president Bush (senior) in 1989.
Al heel jong trad Charles de Wolff op als organist, en ook in die functie heeft hij een enorme reputatie opgebouwd. Zijn meest geliefde orgel was het instrument van Franz Caspar Schnitger, in de St. Michaëlskerk te Zwolle, waar hij veel optredens heeft verzorgd, en waar hij diverse grammofoonplaten, onder meer voor het label Diskanto heeft opgenomen. Enkele van die opnamen zijn bekroond met een Edison. Tevens heeft hij, samen met de toenmalige eerste concertmeester van het Noordelijk Filharmonisch Orkest, Jacques Meyer (geb. 1924), werk van oude meesters ─ Georg Friedrich Händel (1685-1759) en Tomasso Vitali (1663-1745) ─ eveneens voor Diskanto opgenomen.

In Lutherse Kerk: Severijn ─ geniaal of gestoord?

Een veelzijdig duo
Musica Antiqua Nova presenteert op zaterdag 19 november het laatste concert van 2011 in het seizoen 2011/2012, zoals gebruikelijk in de Lutherse Kerk te Groningen. Daarin treedt het duo Severijn op met het programma Geniaal of gestoord?

Severijn werd opgericht in 1998 door de tweeling Judith en Tineke Steenbrink. Laatstgenoemde speelt orgel en klavecimbel, de andere helft van het eeneiige stel heeft de viool als instrument.

Muzikale achtergronden
Sedert het bovengenoemde jaartal vormen de beide vrouwen een officieel duo, maar hun muzikale achtergrond bestaat sinds hun vroegste jeugd: doordat ze in een muzikaal gezin zijn opgegroeid met een groot huis waarin diverse instrumenten verspreid waren opgesteld ─ harp, accordeon, cello en een Gaveau-piano ─ en de menselijke stem eveneens als instrument werd ingezet, was het scala aan mogelijkheden zeer gevarieerd.Het seizoensprogramma van MAN vermeldt dat de muziek "direct bij je binnen" dringt en je "niet meer loslaat". Muzikale ideeën volgen elkaar zodanig op dat de indruk zou kunnen ontstaan geen van de onderdelen met de andere te maken heeft. Een spannend avontuur!

Bloemsierkunst
De vaste bezoekers van de concerten van Musica Antiqua Nova in de Lutherse Kerk in Stad zullen hebben vastgesteld dat er op de linker hoek van het podium steeds een staaltje bloemsierkunst is geplaatst. Beeldend kunstenares Joukje Pees verzorgt dit element.

Directe gevolgen van wereldpremière in Groningen

Vioolconcert
Goed twee weken geleden, op vrijdag 28 oktober, werd in de Immanuëlkerk aan het Overwinningsplein in Groningen Stad de wereldpremière gegeven van het Vioolconcert van Stephen Melillo in de oorspronkelijke versie voor symfonieorkest. In de dagen die vielen in december 1999 en januari 2000 heeft de componist dit werk voltooid, maar helaas was er niet zodanige belangstelling voor dat het ook kon worden gespeeld. Daarom heeft Stephen Melillo besloten er ook een versie voor viool en harmonieorkest van te maken. Die versie is wel uitgevoerd: in Duitsland, onder leiding van de componist (zie foto).

Stephen Melillo dirigeert een uitvoering van zijn Vioolconcert in de 
versie voor harmonieorkest in maart 2006 te Ehehingen, BRD.

Het in Nederland gevestigde instituut Stormworld Europe, dat beschikt over de rechten van alle composities die Steven Melillo voor Band (harmonieorkest) heeft gecomponeerd, is ─ samen met de uitgever van deze partituur ─ met succes op zoek gegaan naar een ensemble en een violiste die het in de vingers heeft: Carla Leurs. Het resultaat daarvan was te horen en te zien in Groningen op 28 oktober, in Assen op 30 oktober.

Tuba-duet
Enige dagen voordat de première werd gerealiseerd, heb ik contact opgenomen met de componist, omdat ik enkele vragen, op- en aanmerkingen had. Op de dag voor de eerste uitvoering verzocht Stephen Melillo mij, één van zijn composities, een Tuba-duet, aan dirigent Joost Smeets te geven als blijk van erkentelijkheid voor het feit dat hij met zijn orkest, de KamerFilharmonie Der Aa de première wilde realiseren van Steve's Vioolconcert, elf jaar nadat de componist deze oorspronkelijke versie had afgerond.
Binnen twee weken nadien liet Stephen Melillo me weten dat Joost Smeets, vanzelfsprekend samen met een andere tubaspeler, dit Duet voor cd zal opnemen, en die zal vervolgens deel uitmaken van een box met 21 cd's met werken van dezelfde componist, die in voorbereiding is.

Reacties in VS
Van de Engelse versie van de recensie, evenals de Nederlandse opgenomen op deze site, op zaterdag 29 november, heeft de componist naar tal van relaties in de Amerikaanse muziekwereld de link opgestuurd, en daarop kwamen al binnen enkele uren na verzending enthousiaste reacties. Inderdaad, voornamelijk van musici die vertrouwd zijn met het werk van deze componist, en die in de recensie precies dat meenden terug te vinden wat ze zelf aan opvattingen over veel meer composities ─ dan alleen dit Vioolconcert ─ van Stephen Melillo koesteren.

Luthers Bach Ensemble: Hohe Messe in kleine bezetting, tijdens de komende dagen tweemaal

Abdijkerk Aduard.

Twee dagen achtereen
Het Luthers Bachsensemble, onder leiding van Tymen Jan Bronda,  voeren de komende dagen tweemaal de h-Moll Messe (Mis in b-klein) van Johann Sebastian Bach (1685-1750) uit, op zaterdag 12 november, vanaf 19:30 uur, in de Abdijkerk van Aduard. De zondagochtend daaropvolgend wordt de uitdaging voor een tweede keer aangegaan, in de ─ voor vele concertbezoekers in Stad en Ommeland vertrouwde ─ entourage van de Lutherse Kerk in de Haddingestraat van Groningen, binnen de Cantatedienst welke op die zondag de dertiende november, zoals gebruikelijk, om 10:00 uur zal beginnen.
Het Luthers Bachsensemble zou die naam niet (moeten) dragen indien de musici niet in eerste instantie belangstelling voor het oeuvre van Papa Bach zouden koesteren en wel zodanig dat die ook leidt tot actieve deelname in projecten.

Omvangrijk doch bescheiden

Ornament ter
rechterzijde op
de website van
Luthers Bach
Ensemble.

Reeds eerder ─ gedurende de afgelopen vijf jaar; ergo: vanaf het begin van het bestaan van dit ensemble ─ hebben de instrumentalisten en vocalisten van het hier genoemd ensemble reeds vier Lutherse missen van geringere omvang gezongen en gespeeld; nu is de tijd gekomen om de "grootste en mooiste mis" van deze componist "op de lezenaar" te leggen en voor de gevolgen van die, zo simpel lijkende, daad in te staan, met een interpretatie die in zowel de Abdijkerk van Aduard, alsook in de vertrouwde omgeving van de eigen gebeds- en eveneens concertruimte, op de juiste wijze tot klinken zal komen.
Men heeft gekozen voor een kleine bezetting, en dat is in ieder geval dichtbij Bach. Het barokorkest zal voor u spelen in enkele bezetting, het kleinkoor bestaat voor deze gelegenheid uit zestien zangers. Solistische medewerking zal worden verleend door
Stefanie True ─ sopraan
Satoshi Mitsukoshi ─ tenor
Andrew Hallock ─ altus
Jussi Lehtipuu ─ bas

Twee concerten in verband met tienjarig bestaan van kamerkoor Moderato Cantabile in Groningen