Roder Jongenskoor tweede kerstdag in Martinikerk

Aanvulling
De ietwat summiere informatie die we in onze bijdrage van dinsdag 23 december op deze site hebben verstrekt met betrekking tot de twee kerst-optredens van het Roder Jongenskoor verdient nog enige aanvulling, en die kunnen we u hier alsnog bieden, nadat we het druk bezochte concert op kerstavond in de Der-Aa kerk in de Stad hebben bijgewoond.


Gedurende anderhalf uur hebben al die uitvoerenden de toehoorders — die tegelijkertijd toeschouwers waren — opbouwend onderhouden met een rijk geschakeerd programma: spiritueel-christelijke muziek uit vijf eeuwen, afgewisseld met negen keer een schriftlezing en een Final Word. Een woord van waardering is zeker op zijn plaats voor alleen al het feit dat dit koor in die context ook eigentijdse muziek niet schuwt.
Tevens dient het kwintet van koperblazers als extra instrumentale begeleiding, naast organist Sietze de Vries te worden vermeld. Twee trompettisten: Saleem Khan en Frank Bos; de hoornist Rolf Verbeek; Wilbert Zwier, trombone; en Stefan de Groot, bastuba.

Muziek uit vijf eeuwen
De muziek van al die gezongen teksten omvat een periode van vijf eeuwen, variërend van de in onze contreien relatief onbekende Chistopher Tye (1500-1572), via Nahum Tate (1652-1715) en J.F. Wade (1711-1786), tot en met de twintigste eeuwers Herbert Howells (1892-1983), Michael Head (1900-1976), Andrew Carter (geb. 1939), John Tavener (geb. 1944) en Philip W.J. Stopford (geb. 1977). Een groot deel daarvan wordt gepresenteerd in een bewerking van de internationaal befaamde David Willcocks [1] van het King's College Choir in Cambridge, dat vier decennia geleden met de grammofoonplaat The Psalms of David internationaal definitief is doorgebroken; een andere succesplaat was Once in Royal Davids City. Onder het zingen van die tekst, als Processional Hymn, schrijdt het koor midden tussen de bezoekers door naar de door kaarsen verlichte lessenaars.
Met een klein gedeelte uit de Messiah van Georg Frederic Handel (1685-1759) is de Europese barok vertegenwoordigd, die relatief snel wereldwijde bekendheid heeft verworven.

Schriftlezing
Nicola Southgate en Maaike Elliott verzorgen de voordracht van negen zogeheten Lessons: teksten uit de Holy Bible — die overigens in het programmaboekje zijn opgenomen in het Nederlands —, en een Final Word. De eerste twee Lessons zijn uit Romeinen (V, 18-19) en uit Maleachi (III, 1-3), de resterende zeven teksten zijn alle afkomstig uit het Evangelie van Lukas en die — wie zal zich daarover verbazen — betrekking hebben op de Verkondiging van Christus' komst, de ontmoeting van Maria met Elizabeth en de geboorte van de Gezalfde.


Ter afsluiting wordt een Willcocks-bewerking van Hark! the herald angels sing van Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) ten gehore gebracht. Het is de bedoeling dat de bezoekers dan meezingen. Nadat het koor de ruimte met de bezoekers heeft verlaten, zal off-stage dan nog Silent Night klinken.
Deze traditioneel Engelse presentatie van Lessons and Carols viel bij de Groninger toehoorders in de Der-Aa kerk zeer in de smaak, en verwacht mag worden dat zulks in de namiddag van de tweede — eigenlijk is het de derde — kerstdag in de Martinikerk eveneens het geval zal zijn. Een dergelijke traditie, waarin de kwaliteit van de muziek — zowel qua componisten alsook in de sfeer van de uitvoering ervan door het Roder Jongenskoor, met solisten uit het eigen ensemble, onder leiding van Rintje te Wies, zo zeer prevaleert, zou zelfs niet-christenen over de kerkdrempel moeten kunnen zingen.
____________

[1] Deze musicus hoopt op 30 december aanstaande zijn 89ste jaar vol te maken.
____________
Afbeeldingen
1. Poster met aankondiging van de twee kerstconcerten in Groningen Stad.
2. Dirigent, organist en componist David Willcocks.
3. Afbeelding uit de Printbybel van 1698, voorstellende de begroeting van Elizabeth, door Maria.
4. De componist Felix Mendelssohn-Bartholdy. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1984. (Archief Heinz Wallisch, tevens ©.)
5. Afbeelding uit de Printbybel van 1698, voorstellende de Geboorte van Christus.

Twee optredens in Stad van Roder Jongenskoor

Kerstavond in de Der Aa-kerk
Op kerstavond, woensdag 24 december — 's avonds om 19:30 uur — begint in de Der Aa-kerk een concert onder de overkoepelende titel Festival of Lessons and Carols door het befaamde Roder Jongenskoor dat onder leiding van Bouwe Dijkstra ook internationaal is doorgebroken. Tot 25 maart 2006 was deze musicus artistiek leider van het ensemble, doch sedertdien zwaait Rintje te Wies (geboren 1958) de scepter.
Het optreden dat binnen twee dagen tweemaal in Groningen zal worden gegeven, behelst een traditioneel kerstconcert in Engelse stijl: koormuziek, afgewisseld door schriftlezing. Organist Sietze de Vries is daarbij eveneens van de partij. In de Der Aa-kerk is het binnenwerk van het orgel nog steeds niet in ere hersteld en daarom zal de musicus zich moeten beperken tot een flink kleiner instrument met minder mogelijkheden.
Tijdens de herhaling van het concert, dat op tweede kerstdag 's middags vanaf 15:00 uur, maar dan in de Martinikerk in Stad zal worden gegeven, heeft de organist een magistraal instrument ter beschikking: het Schnitger/Ahrend-orgel, dat enig in zijn soort is.
____________
Afbeeldingen
1. Deelopname van het Roder Jongenskoor
2. Dirigent Rintje te Wies.

Opnieuw een WinterWelVaart in Stadse wateren

Ploeg-schilderijen in Scheepvaartmuseum
In de stad Groningen wordt in de tweede helft van december, evenals eind verleden jaar, een manifestatie gehouden onder de benaming WinterWelVaart. Vanaf vrijdag 19 december, 's middags om 17:00 uur tot en met zondag 21 december, liggen er in totaal 23 historische schepen — tegen 19 in 2007 — aan het Hoge der A en, daartegenover in hetzelfde water, aan de kade van het Lage der A. Eveneens aan de Pottebakkersrijge en in de Zuiderhaven zullen gedurende die dagen enkele historische schepen aangemeerd zijn.


Tijdens de manifestatie is het Noordelijk Scheepvaartmuseum in de Brugstraat voor bezoekers gratis toegankelijk. Dezen kunnen aldaar, naast alles wat er zich bevindt met betrekking tot de scheepvaart, tevens kennisnemen van een tentoonstelling van relatief onbekende schilderijen van leden van de Groninger kunstenaarskring De Ploeg; al deze werken zijn geïnspireerd door het Wad.
Tegelijk met deze manifestatie waarvan alle 23 historische schepen eveneens gratis te bezichtigen zijn, worden er tal van activiteiten georganiseerd. Voorts wordt er met koetsen een soort pendeldienst onderhouden tussen Winter City in hartje Stad en het gebeuren aan het water dat aan de westzijde de oude binnenstad omgordt.


Het veelzijdige evenement beperkt zich niet tot het toegankelijk stellen van de schepen en de kramen aan de kade; via de diverse activiteiten wordt stilgestaan bij de speciale band die de Stad nog altijd heeft met scheepsbouw en scheepvaart.
De speciale manifestatie WinterWelVaart wordt georganiseerd door de stichting Groninger Welvaart, het Noordelijk Scheepvaartmuseum en de vereniging Historische Zeilvaart Groningen.
Meer informatie kunt u vinden op de website van WinterWelVaart.

Galerie MooiMan viert haar tweejarig bestaan met een bijzondere expositie van 1+1=11—kunstenaars

Hogere Rekenkunde
Galerie MooiMan te Groningen — de enige waarachtige galerie in het noordelijke deel van Europa met (vrijwel) uitsluitend mannenkunst — bestaat op 17 december twee jaar. De eigenaren, Jan van Stralen en Sandro Kortekaas, hebben besloten dit als een heuglijk feit aan te merken en uit hun collectie een speciale expositie samen te stellen, die van donderdag 18 tot en met zondag 21 december in de galerie te zien is en ook van vrijdag 26 tot en met zondag 28 december, tussen 14:00 uur en 18:00 uur.
Die tentoonstelling heeft nu als feestmotto 1+1 samen twee meegekregen, maar om die wereldschokkende vaststelling niet als enige ware rekeneenheid te laten prevaleren, hebben de heren tegelijkertijd deze berekening voor een deel onderuitgehaald en — in het kader van een geheel eigen relativiteitstheorie, respectievelijk wisseltruc — verrijkt met een tweede: 1+1 = 11.

Voorbeeld voor regering
Moge deze laatste berekening tot voorbeeld dienen voor de Haagse bestuurderen welke moeten beslissen over toeslagen voor mininma die binnen deze zelfde categorie — 1 en wellicht nog 1 — vallen en die dan eveneens op het — voor sommigen dwaze — percentage van elf uitkomen. Het is onnodig te zeggen dat de mini-ster voor culturele aangelegenheden — hier en nu — eveneens wordt opgeroepen om voor de kunsten dit bijzondere percentage aan extra gelden toe te kennen — investeren is de best denkbare remedie om een inzakkende economie en de vele daaraan verbonden financiële tegenvallers het hoofd te bieden — en al deze elementen van een speciale Plakster te voorzien, opdat de armste ploeteraars onder de creatievelingen zullen weten dat zij meer kunnen besteden aan materiaal en materieel, zodat zij niet werkeloos terzijde zullen moeten toezien en zo evenmin werkloos worden.
Een dergelijk percentagemes dat aan vele kanten snijdt, kan meteen worden gezien als een Uitkomst in Barre Tijden, die ons — mits dat instrument op de juiste wijze wordt gehanteerd — dan niet (meer) als Herenleed met het voorkomen van een tsunami van de koude grond zullen overspoelen.

Elf kunstenaars
Dat magische getal elf — dat psychoanalytisch tevens als het symbool van twee mannen bijeen zou kunnen worden geïnterpreteerd — heeft binnen Galerie MooiMan gedurende deze laatste weken van het jaar 2008 een uitzonderlijke status gekregen. Van elf kunstenaars uit het inmiddels respectabele aantal dat zichzelve en het daaraan verbonden werk aan deze galerie heeft toevertrouwd, worden — tijdens die korte doch krachtige tentoonstelling — werken nog extra onder de aandacht gebracht, en binnen hun scheppingen is er van een iegelijk wel een stuk te vinden dat met een — hopelijk overdrachtelijke — sticker wordt gekenmerkt, welke aangeeft dat de koper hierop een korting van elf procent zal krijgen. Het moet hier echter met nadruk worden gemeld: dit zoete-lieve-gekke-gerritje-gebeuren zal pas een algehele status kunnen krijgen als die Plasterk ons advies voor de Plakster zal volgen, want dan is er wat meer speelruimte en kan de marge meteen worden aangepast.


Maar kom, hoe verleidelijk dergelijke voorstellingen hier ook mogen wezen, wij dienen ons tegelijkertijd op te houden met de feiten van alledag, en daarom gaan we er vooralsnog van uit dat er nog flink wat jubilea van MooiMan — eventueel aangevuld met evenzeer, dan wel anders, mooie vrouwen — de revue zullen moeten passeren en wij ook heel wat ministers zullen hebben versleten alvorens deze droogjes gepresenteerde droom in feitelijke festiviteiten zal zijn omgezet. Dan zal er sprake kunnen zijn van een zwierend en zwaaiend in woeste cadans te vieren jubel-jubileum.

De Elf
Deze 1+1=11 uitverkorenen zijn Wiebren Arema, Martin Arz, Johan van Breukelen, Peter Colstee, Jaap van Ek, Jan Mattheus de Grauw, Michaël Müller, Frans van Oirschot, Wim Poort, Peter Schauwecker, Frank Weidema. Op de website van Galerie MooiMan kan men zien voor welke van de uitgestalde werken dat kortingspercentage geldt.

Twee weekend-recitals van violiste Emmy Verhey en pianist Paolo Giacometti in Assen en Groningen

Vier composities
Op zaterdag 13 en zondag 14 december geeft het duo Emmy Verhey — viool, en Paolo Giacometti — piano, tweemaal hetzelfde recital in onze contreien. Zaterdagavond in De Schalm te Assen, zondagmiddag in de Der Aa-kerk in Groningen.


Het veelgevraagde en al evenzeer bejubelde duo heeft in totaal vier composities uitgekozen voor dit programma in Assen en Groningen — alwaar de beiden samen voor het eerst optreden. Die beide eerste werken zijn van diegene der Weense klassieken, die door velen als de grootste componist aller tijden wordt beschouwd: Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791).
Na de pauze is eerst de beurt aan de Fransman Olivier Messiaen, die op 10 december deze week honderd jaar zou zijn geworden, ware het niet dat hij reeds op 27 april 1992 was overleden. Dan volgt diens landgenoot en voorganger in het centrum van de, in eerste instantie Franse, muzikale belangstelling: Gabriel Fauré (1845-1924).

Mozart-Sonates
De eerste van de twee Mozart-sonates, die het bijzondere duo zal uitvoeren, is het laatste van een reeks van zes, die in 1781 eerst als Opus II zijn gepubliceerd en opgedragen aan Josepha van Aurnhammer, die een leerlinge van Mozart was. ("Die Fräulein ist ein Scheusal! spielt aber zum Entzücken.) De energie en het conertante temperament roepen de sfeer op van Mozarts Sinfonia concertante (in Es groot KV 364, voor viool, altviool en orkest).
De grote Sonate in A, KV 526, ontstaan in het jaar dat Mozart ook de opera Don Giovanni heeft voltooid; het stuk wordt gekenmerkt door een technische veeleisendheid, die op het gewenste nivaeu allen door musici van grote klasse kan worden gerealiseerd.

Olivier Messiaen: Thème et Variations
Hoewel Olivier Messiaen niet meer in levenden lijve zijn honderdste verjaardag meemaakt — zoals dat donderdag 11 december wel het geval is met de Amerikaanse componist Elliot Carter — weerhoudt dat muziekliefhebbers en vooral programmeurs van concertseries en radioprogramma's er niet van deze ronde eeuwfetisj aan te grijpen voor tal vanether-uitzendingen en optredens met werk(en) van deze uitzonderlijke Franse componist. Vooral BBC Radio 3 is opvallend veelzijdig met deze meester der muziek voor de dag gekomen. Verleden week was de man vijf dagen Composer of the Week en nu komt hij nog steeds in veel verschillende programma's voor met een enorme verscheidenheid aan werken. Sommige zijn opnamen van enige decennia geleden waarin Messiaens toenmalige echtgenote en thans weduwe, de pianiste Yvonne Loriod (geboren 1924), enkele solopartijen voor haar rekening heeft genomen. De Thème et variations dateert van 1932 toen Messiaen aan het begin van zijn componistencarrière stond.

Gabriel Fauré
Sonate voor viool en piano in A groot
Allegro molto — Andante — Allegro vivo — Allegro quasi presto

Al werd de Sonate in A, opus 13, van Gabriel Fauré weliswaar reeds in 1876 gecomponeerd en verraadt deze nog de invloeden van de grote Robert Schumann — de componist is echter reeds tot thematische vereenvoudiging overgegaan — een element dat zijn latere oeuvre zo nadrukkelijk zis gaan kenmerken: zo zie hij bewust af van de grote tegenstelling tussen het eerste en tweede thema, maar fungeert het laatste meer als uitvergroting van het eerste thema. En het hoogtepunt — dat nomaliter reeds in de uitwerking wordt gepresenteerd — heeft Fauré uitgesteld tot het laatste gedeelte.
Nieuwlichterij, die alleen theoretisch één en ander overhoop haalt, maar die wel heel kenmerkend is voor deze componist binnen het kader van de vele veranderingen, die zich in het laatste vierde gedeelte van de negentiende eeuw steeds meer zouden aandienen, en niet alleen binnen de Franse muziek.
____________
Afbeeldigen
1. Spandoek met aankondiging van het recital, boven de ingang van de Der Aa-kerk.
2. De componist Olivier Messiaen.
3. De violiste Emmy Verhey. (Foto: Jikke van Loon.)
4. De panist Paolo Giacometti. (Foto: Jonas Sacks.)

Yanica Hristova speelt de Vingt regards van Olivier Messiaen in Museum De Buitenplaats te Eelde

Twintig pianostukken
Op zondag 7 december — aanvang 19:30 uur! — zal in het Museum De Buitenplaats te Eelde een bijzonder concert worden gegeven door de pianiste Yanica Hristova. Voor tekstbijdragen zorgt Linda Hendriks.


Bij die gelegenheid zal zij de complete Vingt regards sur l'enfant Jésus van de Fransman Olivier Messiaen (1908-1992) uitvoeren. Tussen de delen zullen de bijbehorende teksten in het Frans worden voordragen en in een Nederlandse vertaling. De manifestatie bestaat uit drie afdelingen, onderbroken door twee pauzes.

De componist
Het is de komende week woensdag exact honderd jaar geleden dat deze latere Franse musicus te Avignon werd geboren, en gezien de menselijke neiging tot herdenken — in combinatie met een sterk op ronde getallen georiënteerd fetisjisme —, mag het geen wonder heten dat het nu nog lopende jaar als Messiaen-Jaar is uitgeroepen. En het is zeker de laatste weken nadrukkelijk te merken: BBC Radio 3 zet hem deze week vijf dagen achtereen als Composer of the Week in het luisterzonnetje, en ook de komende week staan diverse van Radio 3 muziekprogramma's van deze Britse zender nog weer in het teken van deze uiterst creatieve musicus, die met nadruk heeft gezorgd voor een juist incorporeren binnen zijn oeuvre van alle stijlen die in de geschiedenis van de — overigens niet alleen maar westerse — muziek een vooraanstaande rol hebben gespeeld.
In het midden van de vorige eeuw was de musicus Olivier Messiaen in Frankrijk op dezelfde manier veelvuldig in het nieuws als de omstreden schilder Pablo Picasso (1881-1973) en tevens de 'aartsvader' van het existentialisme: Jean-Paul Sartre (1905-1980), doch leefde in de journalistiek en bij de ware kenners wel degelijk het besef dat slechts een zeer gering aantal van al die mensen ook daadwerkelijk inhoudelijk had kennisgenomen van ook maar iets uit het oeuvre van die drie zeer verschilende protagonisten van de moderne tijd.

Messiaen in Nederland
In Nederland is de muziek van Olivier Messiaen al decennia lang geen onbekend terrein meer. In maart 1947 heeft hij hier, tezamen met zijn echtgenote Yvonne Loriod, voor het eerst een aantal concerten gegeven, maar zijn muziek vond toen in het geheel geen weerklank bij pers en publiek. Dat werd in de jaren zestig echter anders toen organist/dirigent Charles de Wolff (geboren 1932) — die in Parijs bij Jeanne Demessieux had gestudeerd en daar tevens in aanraking met Messiaen en diens oeuvre was gekomen — niet schroomde om op de programma's, die hij als organist in binnen- en buitenland afwerkte, stukken van deze ten onzent nog relatief onbekende musicus op het programma te zetten. In diezelfde periode heeft De Wolff met diens (toen) Noordelijk Filharmonisch Orkest jaren achtereen veel van zijn orkestwerken uitgevoerd, helaas met uitzondering van de magistrale Turangalîla Symphonie. De Wolff heeft nog geprobeerd die in het kader van de festiviteiten ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van dat oudste symfonieorkest van Nederland — in de feestperiode mei-november 1987 — op het programma te krijgen, maar dat is hem helaas niet gelukt.
Eén en ander heeft er zeker toe bijgedragen dat alle verrichtingen van Messiaen vrij snel op hun merites konden worden beoordeeld, en dat heeft mede geleid tot de toekenning van de Erasmusprijs in 1971.
Dat deze componist, wiens gehele oeuvre doorspekt is van een sterke religiositeit op basis van het rooms-katholicisme, in een calvinistisch land als het onze inmiddels veel meer waardering heeft ondervonden — en hij daar ook heden ten dage niet over zou hoeven klagen —, blijkt onder meer in het feit dat de hele reeks van twintig hommages aan het christuskind, in deze wel heel specifieke Messiaen-maand in het Messiaen-jaar, tijdens één concert door één pianiste zal worden gespeeld. Al eerder tijdensdit jaar hebben organisatoren van muzikale evenementen op deze compositie teruggegrepen en daarvoor diverse pianisten gecontracteerd voor enkele onderdelen daaruit. Yanica Hristova heeft in dezelfde ambiance eerder in 2008 enkele delen uit de Vingt regards ten gehore gebracht. Degenen die daarover toen zeer enthousiast waren, krijgen nu de gelegenheid opnieuw acte de présence te geven.

Spiritualiteit
In diverse anders gestructureerde composities, zoals verscheidene orkestwerken, oratorium en — vooral niet te vergeten — composities voor de Koningin der Instrumenten: het orgel, spelen allereerst de spiritualiteit en het intense verlangen naar bevrijding — die ook als Verlossing zou kunnen worden gekwalificeerd — een vooraanstaande rol. Diep gelovigen in de traditioneel-christelijke, thans westerse, zin zoeken en vinden dikwijls tal van hoopgevende signalen binnen het christendom. Messiaen heeft van jongs af aan in die traditie een stabiele plek gevonden en deze tot op het laatst behouden. Dat in zijn werken het symbool van christelijke verlossing in de figuur van Jezus — en in niet geringe mate diens prille bestaan — een leidraad vormt, blijkt in zijn orgelcompositie La Nativité du Seigneur (uit 1935) en in de pianostukken Vingt regards su l'enfant Jésus. Vanuit verschillende 'invalshoeken', presenteert Messiaen een 'blik op het kind', waarbij tevens een heel uitzonderlijke visie van buitenaf — van de Zoon op de Zoon — als zesde onderdeel in muziek wordt getransformeerd.
Aangezien het gebeuren tijdens deze avond meer inhoudt dan alleen de visie die de pianiste Yanica Hristova op de stukken van Messiaen heeft, maar de daarbij behorende teksten ook worden voorgedragen en er tijdens de muziek 'daarbij behorende' kunstwerken via projectie zullen worden vertoond, zullen we dat punt hier laten rusten.
__________
Zondag 7 december in Museum De Buitenplaats te Eelde
Aanvang van het concert 19:30 uur; einde 23:00 uur
De entreeprijs bedraagt € 15,—; voor Vrienden van De Buitenplaats geldt echter de speciale prijs van € 10,—
Kaarten zijn te bestellen via telefoonnummer 050-3095818 (maandag tot en met vrijdag) en verder via podium@museumdebuitenplaats.nl
____________
Afbeeldingen
1. Yanica Hristova aan een vleugel, met aan de linkerwand een reeks 'muziekposters'.
2. De componist Olivier Messiaen, ongeveer ten tijde van het ontstaan van de Vingt regards.
Foto overgenomen uit het boek Excursies door de Franse muziek door Frank Onnen (Het Spectrum 1951).
3. Pianiste Yanica Hristova.