Van Swieten Society met Mendelssohn-concert — zaterdagavond in Museum De Buitenplaats te Eelde

Vroeg-romantische muziek
Het jaar 2009 — indien we het hier even beperken tot de wereld der klassieke muziek — heeft enkele benamingen die verband houden met 'jubilea' van geboorte of overlijden van diverse grote namen uit de muziekgeschiedenis: Purcell, Händel, Haydn en Felix Mendelssohn-Bartholdy.
De laatstgenoemde wordt op talrijke manieren en op diverse plaatsen in Europa èn daarbuiten herdacht. Eén van de vele concerten die aan de al te jong gestorven muziekmeester zijn gewijd, wordt op zaterdag 31 januari in Museum De Buitenplaats te Eelde gegeven door de Van Swieten Society. Het optreden wordt georganiseerd in samenwerking met Musica Antiqua Nova Groningen. Die instantie heeft zich al jaren ingezet voor het uitvoeren van muziek die kan worden gevonden buiten de platgetreden paden van het alledaagse in het algemeen en in het bijzonder in het kader van een bepaalde stroming of zelfs één componist. Daarvoor moet echter soms iets verder worden gezocht dan veel goede musici bedenken.

Uitvoerenden
De huidige Van Swieten Society is voortgekomen uit Musica Classica, opgericht in 1993 door fortepianist Bart van Oort. Het is een klein gezelschap, dat niet altijd compleet optreedt. Eén van de musici, klarinettist Frank van den Brink, is voor de enigszins regelmatige concertbezoeker in en om Groningen geen onbekende, aangezien hij decennia lang de eerste stoel voor dat instrument heeft bezet in het symfonisch ensemble dat tegenwoordig Noord Nederlands Orkest heet. In die jaren had hij een behoorlijke bos zwarte krullen. Na zijn vertrek uit het Noorden zijn die krullen heel licht, grijs en wit, geworden, zoals optredens in ensembles bewijzen welke vanuit het Concertgebouw te Amsterdam — rechtstreeks of later via het medium televisie — worden uitgezonden. Met deze informatie vooraf zal menigeen hem nu wel herkennen. Daarvoor moet men zaterdagavond eerst even de voordeur van De Buitenplaats aan de binnenzijde achter zich sluiten.
Frank van den Brink gaat voor deze gelegenheid vergezeld van Igor Ruhadze en Franc Polman, viool; Bernadette Verhagen, viola; Job ter Haar, cello; en door Bart van Oort, fortepiano.

Verrassend programma
Van de door Richard Wagner weliswaar gesmade, desondanks geniale componist Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) worden — in het concert dat onder de titel De Wereld van Mendelssohn op tal van plaatsen in Nederland wordt gepresenteerd — twee composities uitgevoerd, voorafgegaan door het Adagio uit een Klarinetkwintet van diens tijdgenoot Heinrich Bärmann (1784-1847), die weliswaarin hetzelfde jaar overleed als Mendelssohn, doch die reeds een kwart eeuw op het ondermaanse vertoefde toen laatstgenoemde werd geboren. Het is uiteraard een zeer goede keus om van deze hoogst zelden aan de oppervlakte komende musicus iets te programmeren. Zijn kwintet wordt als onbekend gekwalificeerd, en datzelfde geldt voor de Klarinetsonate in Es van Mendelssohn dat na het stuk van Bärmann wordt gespeeld. Aansluitend wordt diens Vioolsonate in f voorgesteld.

Componerende vrouwen
In Mendelssohns wereld was ook zijn zus Fanny (1805-1847) — vanaf 1829 echtgenote van de schilder Wilhelm Hensel (1798-1861) — actief in het muziekleven, als pianiste èn als componiste.
En dat was niet zo best, een vrouw die componeerde, want dat konden vrouwen indertijd immers niet, en, althans volgens de grootmogols der onbedaarlijke vooringenomenheid, ook nu nog niet. Over zulke, uiterst pijnlijk affectieve, preoccupatie heeft Sigmund Freud in 1915 al heel wijze woorden gezegd. Toch blijkt dat vooroordeel een heel lang leven beschoren. Zeker als je bedenkt dat de criticus van één der meest vooraanstaande Duitse kranten een verzoek afwees om deel te nemen aan een televisiegesprek van twee uur dat vrouwelijke componisten als thema had, met de mededeling dat het een zinloos gebeuren zou zijn, want vrouwen kunnen evenmin componeren als mannen kinderen kunnen baren. Eén van de talrijke onderwerpen waarin, zelfs en wellicht vooral, intelligente mensen uitzinnig stupide kunnen optreden.

Resterende stukken
Van Fanny Hensel-Mendelssohn wordt door de aanwezige musici van de Van Swieten Society het Pianotrio opus 11 gespeeld, en tot slot van het vroeg-romantische gebeuren in Museum De Buitenplaats te Eelde komt Carl Maria von Weber (1786-1826) met zijn veel meer algemene Klarinetkwintet.
Voorafgaande aan het concert dat om 20:00 uur begint, wordt een buffet gehouden, waarvoor men zich ook kan opgeven. Reserveren voor het concert is eveneens gewenst, en dat kan niet alleen op het telefoonnumer van de instelling in kwestie — 050 3095818 tijdens kantooruren — maar ook via de elektronische post, die in principe 24 uur per etmaal zijn weg kan vinden: podium@museumdebuitenplaats.nl
____________
Afbeeldingen
1. Felix Mendelssohn-Bartholdy.
2. Klarinettist Frank van den Brink.
3. Pianiste en componiste Fanny Hensel-Mendelssohn.
4. Componist Carl Maria von Weber.