Orkest Vrije Universiteit kreeg te weinig publiek

Eerste van twee jubileumconcerten
Op de dag dat het orkest van de Vrije Universiteit te Amsterdam exact vijftig jaar bestond ─ op zaterdag 21 januari jongstleden ─ werd het eerste van de twee geprogrammeerde jubileum-optredens gerealiseerd in de grote concertzaal van het Cultuurcentrum De Oosterpoort in Stad. In het inleidende woord, door één der bestuursleden van het ensemble, werd gerept van concerteren in de mooiste zalen van ons land. Hoewel dat ietwat over-complimenteus klonk, is die grote Ooosterpoort-zaal sedert het begin van het lopende seizoen flink opgestoten in de vaart der gebouwen voor concerten met een vooraanstaande outillage, doordat men er eindelijk, na bijna vier decennia, afscheid heeft genomen van de agressief-oranje stoelen, en deze heeft vervangen door waarachtig luxe fauteuils. Het gevolg is wel dat nu heel wat plaatsen meer dan tot dan toe tot de eerste rang behoren, met het daaraan onverbrekelijk verbonden, hogere prijskaartje.

Het symfonieorkest van de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Symfonische muziek op zaterdagmiddag
Geheel tegengesteld aan Amsterdam, waar in het Concertgebouw de ZaterdagMatinee een groot succes is, kan men in genoemde Oosterpoort-zaal in Groningen beter niet op zaterdagmiddag een symfonisch concert organiseren, aangezien dit, inmiddels traditioneel, op (al te) weinig belangstelling mag rekenen. Zelfs medio jaren zeventig, toen een entreekaart relatief een krats kostte, trok zelfs het Concertgebouworkest ─ dat bijna altijd voor een uitverkocht huis in Groningen speelde ─ tijdens een concert op een zaterdagmiddag geen half volle zaal. Tegenwoordig liggen die toegangsprijzen veel te hoog, en dat is uitsluitend te wijten aan een regering van cultuurbarbaren met ─ op de voor cultuur blijkbaar meest belangrijke post binnen die kongsi ─ een volleerde cultuurbeul, die de begrippen niveau en beschaving niet eens kan spellen, en daarnevens niet het geringste historische besef heeft met betrekking tot onze cultuur in het algemeen en al evenmin omtrent het functioneren van de symfonieorkesten in ons land in het bijzonder.

Neerwaartse spiraal
Een dergelijk, al te pijnlijk, gegeven kan niet anders dan leiden tot een conglomeraat van destructieve maatregelen met ingebouwd sneeuwbaleffect. Die ingrepen worden, tot overmaat van gebrek aan grandeur en inzicht, verkocht met het niet alleen tenen- maar tegelijkertijd alle andere lichaamsdelen ernstig krommende, respectievelijk wapperende, cliché snoeien om te groeien. Een ergerlijke gotspe, die volkomen haaks staat op de werkelijkheid van alledag binnen de Nederlandse muzieksector. Daar wordt gesnoeid tot en met de wortels, waardoor groei definitief blijft uitgesloten. Zulke maatregelen hebben eveneens tot gevolg dat de toegangsprijzen ─ naast de, zelfs tegen de zin van de Eerste Kamer doorgevoerde, BTW-verhoging ─ blijven stijgen, hetgeen inmiddels ook al contraproductief is gebleken.

Matige belangstelling
Van een te hoge toegangsprijs voor dit concert van het grote en tevens grootse ensemble kon geen sprake zijn: deze was met vijftien euro (en tien euro voor studenten) zeer laag gehouden.
Eigenlijk had ik verwacht ─ meer nog: de hoop gekoesterd ─ dat er aardig wat musici van het Noord Nederlands Orkest waren komen luisteren naar, vooral, het omvangrijk bezette opus van Richard Strauss (1864-1949) Eine Alpensinfonie. 
Van die professionele musici heb ik er niet één gezien, daarentegen wel diverse, vergevorderde amateur-musici van de KamerFilharmonie Der Aa, voornamelijk zulke, die tevens als bestuursleden aan dat ensemble zijn verbonden. Dat siert hen, en gaf hun meteen de gelegenheid, de bezoekers te attenderen op een eigen, binnenkort te spelen, concert in diezelfde zaal.

Te weinig publiciteit
Ik heb kunnen vaststellen ─ ondanks posters, die ik in boekhandels en antiquariaten heb zien hangen, en voor de verspreiding waarvan enkele mensen van het VU-orkest zelf begin deze maand naar Groningen waren gekomen ─ dat er niet veel aan publiciteit is gedaan door de plaatselijke media. Dat zo'n ensemble niet aan buitenreclame op strategische plekken in deze stad heeft gedaan, is begrijpelijk, want de kosten daarvoor zijn niet (meer) op te brengen. Ook trof ik, nog zaterdagochtend, mensen die graag naar zo'n concert zouden gaan, maar helemaal niet op de hoogte waren van de komst van het VU-orkest en daarnaast verbintenissen elders hadden op zaterdagmiddag. Aan de duidelijke grafisch goed doordachte posters kan het niet gelegen hebben.
__________
Zie tevens een recensie/concertverslag op onze zustersite Tempel der Toonkunst.

Orkest Vrije Universiteit speelt in De Oosterpoort

In verband met het vijftigjarig bestaan van het Orkest van de Vrije Universiteit ─ gevestigd in Amsterdam ─ geeft dit ensemble, onder leiding van Daan Admiraal, de komende dagen twee concerten: het eerste in de onlangs qua meubilair aanmerkelijk verfraaide ─ want eindelijk niet meer voorzien van die pijnlijk agressieve oranje stoelen en rode, witte en blauwe indeling ─ grote zaal van het cultuurcentrum De Oosterpoort in de Stad Groningen.
Het concert wordt gegeven op zaterdag 21 januari, vanaf 14:15 uur. Op het programma staan twee werken: de uit 22 onderdelen bestaande, alleen in een waarlijk grote concertzaal tot zijn recht komende ─ compositie Eine Alpensinfonie, opus 64 voor orgel en groot orkest, geschreven in de jaren 1911-1915, van de veelzijdige Duitse componist en dirigent ─ tevens enige tijd politiek actief in de jaren van Duitse duisternis ─ Richard Strauss (1864-1949), alsmede de Muziek voor snaarinstrumenten, slagwerk en celesta uit 1936 van de Hongaar Béla Bartók (1881-1945).
Maandag 23 januari wordt het optreden 's avonds herhaald in het Concertgebouw te Amsterdam.
__________
Zie ook het artikel op onze zustersite Muziek en mensen, van dinsdag 17 januari.

Hoog niveau NNO en Antje Weithaas met Asbury

Béla Bartók
Op het laatste moment werd een derde compositie toegevoegd aan het programma van het concert dat het Noord Nederlands Orkest de afgelopen week heeft gegeven: donderdag in De Harmonie te Leeuwarden, zaterdagavond in Groningen. Het werd een stuk uit 1931 van Béla Bartók: de Hongaarse Schetsen, korte pianostukken uit de jaren 1908-11, in een bewerking voor orkest. Daarmee werd het concert in beide bovengenoemde plaatsen geopend.

Johannes Brahms

Violiste Antje Weithaas.

In schouwburg De Harmonie van Leeuwarden, die met ruim 350 bezoekers voor net iets minder dan de helft was gevuld, kregen de toehoorders een uitstekende Antje Weithaas te horen in het Vioolconcert van Johannes Brahms. Zij beheerste haar instrument tot in de kleinste details met verve en vol overtuiging en dat gold mede voor haar verbluffende stokvoering. Toch, helaas, overheerste, tot aan de solocadens, de loomheid in de uitvoering als gevolg van een te laag gehouden tempo. Daar stond tegenover dat het tempo in het derde deel aan de hoge kant lag. En dat zorgt voor onnodige discrepantie.
Heel anders was dat op zaterdagavond in Groningen: daar klonk Brahms' meesterstuk tot in detail volkomen uitgebalanceerd; de samenwerking verliep vlekkeloos, en Antje Weithaas oogstte zelfs enig Bravo-geroep. Geheel in de lijn der verwachtingen was de hobopartij van Justine Gerritsen: feilloos en van bijzondere allure; die musicienne kan in elk toporkest op deze globe dezelfde functie vervullen als ze nu in ons ensemble doet.

Antonín Dvořák
Stefan Asbury had het voor Brahms geraadpleegde goudschaaltje tevens als waardevast instrument genomen om de proporties in de Achtste Symfonie van Antonín Dvořák vast te stellen. De uitvoering in Leeuwarden had reeds voor flink wat enthousiasme gezorgd. Na afloop spraken diverse bezoekers over oude opnamen ter vergelijking met wat ze daarnet hadden gehoord. Daarbij vielen alleen namen van dirigenten van wereldfaam, tot en met Bruno Walter. Dergelijke conversaties geven aan dat die muziek in ieder geval leeft bij de luisteraars, en dat er na het sluiten van de toegangsdeur van het concertgebouw in kwestie bij die luisteraars geen sprake is van diminuendo morendo. De toon waarop zo'n gesprek verloopt, geeft al aan hoe zeer men tevreden was met het direct tevoren gehoorde. Dirigent en orkest lagen in Leeuwarden in ieder geval goed in het gehoor.

Antonín Dvořák, getekend
door Jarko Aikens. Archief
Heinz Wallisch, tevens ©.

Nog weer beter klonk die symfonie zaterdagavond in de grote zaal van De Oosterpoort, die voor driekwart was gevuld (ca. 850 bezoekers). Het succes bij de luisteraars was daarmee in overeenstemming.
Dat ligt uiteraard aan de kwaliteit die de uitvoerenden wisten te realiseren. Daarbij komt dat de akoestiek in die zaal nu eenmaal — hoewel verre van ideaal — de beste van de drie noordelijke provincies is.
Toch zou die nog zoveel beter zijn uitgevallen indien de architect en de akoestische deskundigen van TNO zich indertijd niet hadden laten leiden door het dictaat van het moment. Zij allen, die van tevoren hebben geprotesteerd tegen een relatief ondiepe breedte-zaal, en (zij die) tegelijkertijd bezwaar hebben aangetekend tegen die dwaze kwart maan-vorm in de uithoeken van de benedenzaal bij het podium hebben hun gelijk gekregen. Niet dat er ook maar iemand is die daar iets aan heeft.