Hanzewandeling in Groningen Stad op vrijdag 4 juli

Dubbele functie
Het Hanze Huis, gevestigd te Groningen, tegen de noordwand van de Der Aa-kerk, organiseert tussen 4 juli en begin oktober van dit jaar vier keer een Hanzewandeling. Deze voert de deelnemers langs tal van plekken welke in vroeger tijden een belangrijke rol hebben gespeeld in de handel die met onze stad werd gedreven. Op vrijdag 4 juli wordt de wandeling voor het eerst gehouden.
"De Hanzewandeling is niet alleen lopen maar ook proeven," luidt het motto van de eigenaren van Het Hanze Huis. Vanaf 11:30 uur worden alle deelnemers ontvangen in de winkel Aa-kerkhof 2. Daar staat dan ook koffie, respectievelijk thee, gereed met lekkernijen.
Om 12:00 uur start de wandeling onder leiding van een gids, die niet alleen zijn verhaal met eventuele details omtrent het belang van de handelsplekken in de Stad anno toen zal geven, maar die ongetwijfeld eveneens op specifieke vragen antwoord zal kunnen geven. [1]

Terugkeer
Deze wandeling, die in het geheel zo'n twee uur in beslag zal nemen, eindigt op het punt van vertrek, de winkel van Maryleen van Zanten en Remmelt Smid: Het Hanze Huis dat sedert medio juni één jaar in Groningen is gevestigd en in die periode reeds diverse keren het assortiment met interessante, en ook aantrekkelijk gepresenteerde, producten heeft uitgebreid, zoals bij voorbeeld de Kusmi Tea uit Sint Petersburg. Deze in fraaie blikken verpakte thee telt diverse soorten. Vooral de geschiedenis daarvan is bijzonder interessant, zowel qua culturele ontwikkeling van het product, alsook qua familiehistorie van het handelshuis dat deze thee over vooral Europa heeft verspreid. In de winkel is een korte beschrijving op een A4-vel verkrijgbaar. Voor de doorgewinterde theeliefhebber!

De Hanze
Reeds in de middeleeuwen speelde ook de stad Groningen een rol in het Hanze-verbond, al komen we steden als Zwolle en Kampen — de zuiderzeesteden — vaker tegen. De Hanzesteden werden volgens K. ter Laan in tien groepen ingedeeld. De buitenlandse groepen kwamen daarbij vooraan te staan, als achtste groep gelden de Gelderse steden, als negende de Overijsselse en als tiende de Friese: Groningen, Stavoren en Bolsward.
K. ter Laan heeft in zijn Groninger Encyclopdie uit 1954 drie lemmata aan het fenomeen De Hanze gewijd. Sedert het voorjaar van 2006 is eraan gewerkt dit naslagwerk via Internet toegankelijk te maken via www.kterlaan.nl, doch helaas blijft het, ook via een andere 'ingang' bij foutmeldingen als reactie. Een beknopte geschiedenis van De Hanze is te vinden op de website van Het Hanze Huis.

Literatuur
Wie over de algemene geschiedenis van het fenomeen Hanze meer wil weten, zij hier doorverwezen naar een veelzijdig en leesbaar artikel, getiteld De geschiedenis van de Hanze. Deze is voorzien van een literatuurlijst. Dat de meeste daarin voorkomende geschriften van Duitse oorsprong zijn, mag niemand verbazen, gelet op de vooraanstaande en omvangrijke rol die de Duitse Hanze in de loop der eeuwen heeft gespeeld. Het breedvoerigste boek in het Nederlands dat in de lijst voorkomt — De Hanze; opkomst, bloei en ondergang van een handelsverbond. Utrecht/Antwerpen, verschenen in de reeks Aula-boeken van uitgeverij Het Spectrum —, stamt uit 1967, is geschreven door Philippe Dollinger en heeft een omvang van bijna 500 bladzijden.
__________

[1] De resterende drie Hanzewandelingen staan gepland voor vrijdag 1 augustus, zondag 7 september en zondag 5 oktober.
Opgave voor deelname kan hetzij direct in de winkel, telefonisch op 050 589 32 90, of via de elektronische post, beter bekend als E-mail: info@hethanzehuis.nl
____________
Afbeeldingen
1. De Der Aa-kerk in Groningen. Tussen enkele bomen midden op de foto, bij een geparkeerde witte bestelauto, is het zijvenster van Het Hanze Huis zichtbaar. De foto is in juli 2007 genomen.
2. Logo van Het Hanze Huis te Groningen.

Ensemble Josquin des Prez met Mis van Barbireau — zaterdag in Feerwerd, zondag in Synagoge Stad

Zelden gehoord
André Cats en zijn Ensemble Josquin des Prez geven het aankomende weekeinde binnen één etmaal twee keer een uitvoering van een zeer zelden gehoorde Mis van de Antwerpse componist Jacob Barbireau (1455-1491), welke in zijn hoedanigheid van Zangmeester van de Onze-Lieve-Vrouwen-Kathedraal in zijn woonplaats de voorganger is geweest van onze Jacob Obrecht.
De eerste uitvoering is op zaterdagavond 14 juni in de Jacobuskerk te Feerwerd, te beginnen om 20:15 uur; zondagmiddag 15 juni om 17:00 uur volgt de tweede presentatie, te Groningen in de Synagoge die is gevestigd in de Folkingestraat, in het scheef aflopende gedeelte naar het Zuiderdiep.
Deze tweede voorstelling wordt gegeven in het kader van een reeks (met onder meer lezingen door deze zelfde André Cats over) Oude Nederlandse Missen in de Groninger Synagoge.

Relatief onbekend
Over de componist en zijn oeuvre is weinig bekend, maar André Cats zal de toehoorders wel uitgebreid laten delen in zijn kennis omtrent het leven en de muziek van deze Jacob Barbireau. Het gesprokene zal deze ensembleleider zeker afwisselen met, en daarmee tevens ondersteunen door, vocale voorbeelden. Dat zullen in ieder geval de twee Nederlandse liederen zijn, die uit het oeuvre van de componist bewaard zijn gebleven. Verder is er één Franse chanson van hem bekend, een motet, een Kyrie Paschale en twee volledige missen, waarvan u de Missa Faulx Perverse tijdens deze concerten zult kunnen beluisteren.

Het ensemble
Het Ensemble Josquin des Prez is inmiddels alweer zestien jaar actief en het heeft in die periode, zij het in wisselende bezetting, tal van bijzondere programma's met vocale muziek uit de allerlaatste periode van de Middeleeuwen uitgevoerd. Het zwaartepunt heeft daarbij steeds gelegen op die componisten welke in onze contreien, de zogeheten Lage Landen, afkomstig en/of werkzaam waren.
Voor de beide onderhavige concerten is het ensemble samengesteld uit vier zangers, die in onze Stad en ommelanden hun sporen reeds hebben verdiend. Naast de leider, André Cats — altstem, zijn van de partij: de tenor Han Warmelink, de bariton Rein de Vries en de bas Michiel de Vries.
Voor meer en andere informatie kan men terecht op de website van de Noordelijke Polyfonisten.
____________
Afbeeldingen
1. Tekst en afbeelding van de poster waarop de beide concerten worden aangekondigd.
2. André Cats, altzanger en leider van (onder meer) het Ensemble Josquin des Prez.

De drie komende weekeinden is de uitzonderlijke fotokunst in Galerie MooiMan nog te bezichtigen

Mannelijk schoon in tal van varianten
Voordat het zomerreces van ook de eigenaren van Galerie MooiMan als een bliksemschicht bij een verder heldere hemel over ons Noorderlingen zal worden uitgestort, kunnen eventueel geïnteresseerden nog snel kennisnemen van de lopende expositie van vier camerakunstenaars. Tot en met 29 juni zijn de diverse stukken nog tijdens twee weekeinden met elk drie openingsdagen te bezichtigen. Tijdens het laatste weekeinde van juni kunt u alleen terecht op vrijdag de 27ste en zondag de 29ste. De gegevens dienaangaande kunt u vinden op de website van de galerie in kwestie. Op zaterdag 28 juni presenteren de beide eigenaren van Galerie MooiMan zich in het gewoel van de Roze Flipje-zaterdag te Tiel om aldaar hun galerie te promoten als een instituut waar alle mannen terecht kunnen, maar niet allemaal tegelijk, hoor. In de praktijk blijkt dat in de hoofden van veel kijkers de nadruk van lieverlee op die kunst komt te liggen, welke — terecht of niet — als homoërotisch, homofiel of homoseksueel wordt ervaren. Zulks staat de beschouwer vanzelfsprekend vrij, en wellicht is de één of andere man van boven de veertig geïnspireerd geraakt door de gepostuleerde mening van Gerrit Komrij, begin jaren tachtig, dat alle goede kunst nu eenmaal homoseksuele kunst is. Doch een iets meer open geest — en als het even meezit ook nog de bijbehorende ziel — ten opzichte van deze deelgebieden zou er wellicht toe kunnen leiden dat er toch eens wat meer vrouwen over de drempel van deze galerie durven stappen. En niemand die enigszins koosjer in de kop is, zal (mogen) verwachten dat de vertegenwoordigers van die andere kunne zich, allen of slechts verspreid voorkomend, als turbo-lesbo zullen manifesteren. Want als men mijn ietwat biseksueel georiënteerde teef Amber daar zonder morren toelaat en ook met veel enthousiasme begroet, is de kans zeer gering dat men andersoortige damesmeisjes, van welk kaliber dan ook, niet met de gepaste egards zou bejegenen.

Relativiteit
Enerzijds valt de relativiteit op van de uitgestalde foto's, vooral als het gaat om het besef van de 'tijdelijkheid', waarmee ik bedoel dat het om momentopnamen gaat, ook al valt zo'n vaststelling in alle denkbare situtaties te verdedigen. Het meest opvallend was dat in het geval van Andy — op de foto rechtsboven — die tijdens de opening van de expositie zelf even kwam kijken, maar een zodanig ander kapsel had, bedekte schouders en een breed-stralende lach dat het even duurde voordat ik de overeenkomsten zag. Doch gekleed en met de genoemde metamorfose blijft hij een heel mooie man. Van die foto met Andy bestaat slechts één exemplaar.
Veel moeilijker zou dat zijn met de act op de foto links. Niet dat er iets tegenin te brengen zou zijn geweest als de afgebeelde schone jonkman zich zo zou hebben vertoond, maar dit element van de monumentaliteit is in een live-voorstelling toch aardig wat moeilijker te creëren, en daarom doen we een dringed beroep op het voorstellingsvermogen van al die individuele bezoekers om de variëteiten hierbij aan het eigen geestesoog te laten voorbijtrekken.

Dynamiek als leidraad
Hoe statisch menigeen de stil-levende afbeeldingen ook zou kunnen inschatten, in zowel de foto van Albert Jongs (Andy), alsook van de 'stroomstoot' in de stroomlijn van de luchtsprong zit een enorme dynamiek. Bij Andy is dat de persoonlijke uitstraling, in de foto van Jan Griffioen is het echter veel meer de lichamelijke uitstraling, die de beschouwer raakt. Dit toonbeeld van mannelijk schoon heeft als persoon misschien wel een naam, de foto daarentegen heeft geen titel.
Overigens werd de in onze eerste bijdrage, op de zustersite Tempel der Beeldende Kunsten, afgebeelde, laatste foto — eveneens van Jan Griffioen — vrijwel onmiddellijk na de officiële opening van de tentoonstelling gekocht door een bezoeker uit Assen. Die mag zich nu als eerste eigenaar van dat fraais apostroferen, aangezien dat toonbeeld van klassieke schoonheid slechts in maximaal tien exemplaren is gerealiseerd.
In het bovengenoemde eerdere artikel toonden we Frank Gabriëls Slipdive, van voren gezien. Hier (rechts) kunt u de andere foto zien met dezelfde titel, maar dan van opzij genomen. Toch wel een wereld van verschil.

Celebreren
Polyinterpretabel daarentegen is de laatste foto, die we hier onder uw aandacht willen brengen. Deze prent is van René Zuiderveld, wiens mannenlijf met rode lap onze vorige bijdrage over deze expositie opent. Van Zuiderveld hangen meer stukken dan van de drie anderen en daarin valt vooral het brede scala aan inspiratiebronnen op. Zo celebreert Zuiderveld een alternatieve, voltooide kruisiging — welke echter nog niet voor christelijk-religieuze verontwaardiging heeft gezorgd, en hoewel dat uitblijven gewoon dient te zijn, weten we dat, door gevoelsmatige vooroordelen en drempels in hun hoofd, enkele christenen menen dat de kunst halt moet maken voor de waanideeën van derden. Of die preoccupatie met betrekking tot een uitsluitend in de verbeelding van (toegegeven: veel miljoenen) anderen bestaand opperwezen en diens 'mensenzoon' nu op endogene dan wel exogene grondslag bestaat — in het laatste geval ooit eventueel tegen heug en meug opgedrongen —, doet waarlijk niets af aan de primaire eis die elke kunstuiting mag stellen: volstrekte vrijheid van vorm, of daar nu wel of niet direct een mening mee wordt gepostuleerd.
Mij persoonlijk beroert zo'n afgebeelde gekruisigde in het geheel niet, maar daar staat tegenover dat diverse andere stukken van René Zuiderveld fascinerend zijn, zoals de prent, ook zonder titel, van een jongeman, deels in het rood gekleed — en in deze context alleen reeds daarom het recht tot vrijheid van expressie claimend — met een kaars voor het nog vaag zichtbare geslachtsdeel. Er valt een heel artikel te schrijven over de grote scala aan interpretatiemogelijkheden, welke die foto in zich bergt. Daarmee is het in elk geval een werkstuk dat op tal van fronten voldoet aan de eis die alle toeschouwers aan (iedere vorm van) kunst mogen stellen: prikkelen en confronteren, activeren en inspireren tot discussie en langs al die wegen leidend tot bespiegelingen in tal van opzichten; niet in de laatste plaats omtrent het eigen ware wezen.
____________
Afbeeldingen
1. Andy, foto van Albert Jongs.
2. Zonder titel. Mannelijke perfectie in beeld gebracht door Jan Griffioen.
3. Frank Gabriël: Slipdive.
4. Zonder titel. Mannelijk model met rode, brandende kaars. Polyinterpretabel erotiserend gestileerd kunstwerk.

Erik van Bruggen met gewijzigd programma van orgelconcert — woensdag in Pelstergasthuiskerk

Wijziging
Als gevolg van onvoorziene omstandigheden is het orgelconcert door Erik van Bruggen — op woensdag 11 juni in de Pelstergasthuiskerk — thans anders samengesteld dan in het programmaboek Groningen Orgelstad 2008 staat aangekondigd. In de plaats van composities van Petrus Hasse en Heinrich Scheidemann, van Johann Lorentz en Andreas Kneller, alsook van Arnold Matthias Brunckhorst, en van een Anonymus, zal deze organist alleen nog de laatste in de documentatie genoemde programma-onderdelen — een improvisatie in achttiende eeuwse stijl op Nun laszt uns Gott dem Herren alsook Praeludium, Trio, Fuge — handhaven. Alle zes aan die twee voorafgaande, oorspronkelijk geprogrammeerde stukken vervangt Erik van Bruggen woensdag door acht improvisaties in zeventiende- en achttiende eeuwse stijl.

Programma
Hieronder hebben we voor u het gewijzigde programma opgenomen. Het wordt eveneens vermeld op een inlegvel dat, overeenkomstig de betiteling, los aan het programmaboekje is toegvoegd.

1. Toccata in C
2. Drie dansjes
3. Ricercare in F
4. "Vater unser im Himmelreich" — 2 verzen
5. Passacaglia in d
6. Fantasia in C
7. Toccata und Fuge a-moll
8. Suite — Prelude, Courante, Gavotte, Menuet, Gigue
9. "Nun laszt uns Gott dem Herren"
10. Praeludium, Trio, Fuge

Na afloop van het concert is er in de consistoriekamer van de kerk een zogeheten nazit, waarbij de aanwezigen een drankje — rode wijn, witte wijn of sinaasappelsap — zal worden aangeboden. Dat geeft de toehoorders niet alleen de gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen, maar tevens met de organist en de aldaar aanwezige mensen van de organisatie.

Documentatie
In de kerk is het bovengenoemde, hier afgebeelde, boekje voor de luttele som van € 2,— verkrijgbaar, waarin alle orgelconcerten van deze zomer in de Stad Groningen zijn opgenomen, met gegevens over de uitvoerende musici, alsmede over de instrumenten. Tevens wordt de dispositie van elk van de zeven orgels gedetailleerd vermeld. Het betreft — naast het instrument in de Pelstergasthuiskerk — de beide instrumenten in de Martinikerk: hoofdorgel en koororgel, dat van het hoofdorgel in de St. Jozefkathedraal, het instrument in de Lutherse Kerk, dat in de Doopsgezinde Kerk en het orgel in de Nieuwe Kerk.
Dat oblongboekje op het formaat A5 kunnen we hier dus niet anders dan van harte aanbevelen, niet alleen aan de luisteraars, die zich hebben voorgenomen al die concerten te bezoeken, maar tevens aan degenen, die slechts incidenteel naar orgelmuziek (willen) luisteren, maar die wel belangstelling hebben voor de talrijke aspecten van de Koningin der instrumenten.
____________
Op de foto: Erik van Bruggen aan de speeltafel van het orgel in de Waalse Kerk te Leiden. © Hilbrand Edskes.

Vertellen is nog altijd een erg onderschatte kunst. Ben Hartemink beheerst deze in alle opzichten.

Nauwlettend gedoseerd
In tegenstelling tot datgene wat ik in een voorafgaande bijdrage op dit net over de gebeurtenis, anno nu maar dan een dag eerder, had gemeld, was als gevolg van een communicatiestoornis de avond met Ben Hartemink, in Galerie MooiMan, zaterdagavond in Stad, toch niet uitverkocht. Doch al degenen, die wel aandachtig hebben geluisterd naar de gebeurtenissen rondom de twee protagonisten in het boek Brokeback Mountain van Annie Proulx — en dat waren achttien mannen, één vrouw en één teef (Amber heet ze, maar dat maakt voor haar status niets uit) —, hebben dan ook de beloning voor hun keuze en hun aandacht op een heel directe wijze aangeboden gekregen en deze, al vorderende het verhaal mogen incasseren in de vorm van de bij uitnemendheid gearticuleerde teksten en de met precisie gedoseerde mimiek in de vertelwijze van Ben Hartemink. Eenzame klasse!
Ingetogen, en passend gekleed — zonder enige opdringerigheid om toch maar direct te laten zien in welk deel van de Yankenwereld zich het verhaal wel eens zou kunnen afspelen — vertelde Ben Hartemink, in een combinatie van zijn eigen woorden en letterlijke citaten, de geschiedenis van de beide cowboys en hun favoriete plek, Brokeback Mountain. En ondanks de hun opgedrongen affectieve preoccupatie met betrekking tot het functioneren van mannelijke wezens — en dat kan in de omgeving van rooinekken al even onontkoombaar en even weerzinwekkend zijn als het in ons eigen land binnen de zogeheten bijbelgordel gebeurt — zijn die beide jongens erin geslaagd over hun meegedragen schaduw te springen op die momenten dat de fysieke verleiding (te) groot werd, doch het heeft heel veel, werkelijk te veel, tijd gevergd voordat ze zich bewust werden van de uniek verder gaande waarde van de ander, die door pure aanwezigheid het proces van de honger naar wat de eigen ziel niet bezat, bij die ander heeft kunnen complementeren. Kortom, hier is sprake van een tragische liefdesgeschiedenis, waarvan het verloop in (al te) sterke mate werd voorbestemd en blijvend beïnvloed door de, steeds eigen, omgeving: eerst die van ouders en andere opvoeders en later tevens die van de respectieve echtgenotes, want beiden trouwden en kregen kroost.
Over dat aspect van de homoërotiek in De Man — en niet alleen in de extreme gebieden, maar overal op dit ondermaanse — vallen alleen al, en steeds opnieuw, reeksen bijdragen in de vorm van geleerde boeken en praktijkverhalen te realiseren.

Deskundige bij uitstek
Dat Ben Hartemink alle toehoorders tot ver 'binnenin' heeft weten te raken, was duidelijk voor een iegelijk die de gebeurtenis heeft bijgewoond. Doch tussen die toehoorders bevond zich ook iemand, die zichzelf apostrofeerde als "geheel blind" en daarmee een status bezit welke in die bewuste context ver uitstijgt boven die van alle anderen. Juist de blinde ontwikkelt van lieverlee reeds al zijn of haar andere zintuigen sterker dan de zogenoemde gewone huis-, tuin- en keukenpersoon. Maar als dat proces dan bewust geschiedt en ook zeer nadrukkelijk van binnen uit wordt ondersteund, kan deze beïnvloeding ten faveure van alle andere zintuigen een toegevoegde dimensie qua sensitiviteit bewerkstelligen. De aanwezige in casu, wiens naam ik u hier helaas niet kan noemen omdat ik die niet ken, meldde direct aan Ben Hartemink dat hij weliswaar veel gesproken boeken had beluisterd, maar dat hij daartussen nimmer iets van dit niveau was tegengekomen. En wie kan zoiets beter beoordelen dan degene die over jarenlange ervaring beschikt? Hier moeten alle andere luisteraars, hoe opgetogen zij allen ook waren, even een flinke stap terug zetten en het doorslaggevende waardeoordeel van de enige ware deskundige laten prevaleren.
Derhalve dienen degenen — die zich zouden willen laten verleiden door Ben Hartemink en, met hem als medium, door de stoere jongens, ferme knapen van de prairie vol ondergaande zonnen en evenzovele steken in beide hartkamers en via de bloedsomloop zinderend door geheel het lijf — zich spoorslags bij Galerie MooiMan te melden voor de herhaling van dit gebeuren, aanstaande zaterdag, 14 juni, opnieuw te beginnen om 19:45 uur.

Liever doodeng voetbal?
Alle engerlingen die nu, met hun ziel en zaligheid op nihil geschakeld, zich eventueel hebben overgegeven aan zoiets vulgairs als voetballen, hebben heel veel gemist, ook al is hun aandeel passief geweest door dit 'gebeuren' te volgen via een beeldbuis, doch die niet beseffen dat zulks enorme hersenbeschadigingen als gevolg heeft, aangezien vele, in dit geval dus zeer liederlijke, lieden menen dat men 'uit het dak' dient te gaan door zich als een (beweerdelijk menselijk) wezen te gedragen hetwelk qua geestelijke ontwikkeling in pre-embryonale staat is blijven steken — als de Gepatenteerde Minderbegaafdheid zullen we maar zeggen — door heel veel onbegrijpelijke, opdringerige en volkomen uit het lood geslagen handelingen te verrichten. Echter hebben — excuseer de uitdrukkingen — flikkers en homo's, nichten en anderen die geen familie zijn, de naam dat ze hysterisch doen en zich verwijfd gedragen. Heeft u wel eens, na een doelpunt, twee seconden het mannetjesgefröbel gevolgd van diverse — wel meerderjarige doch nimmer volwassen geworden, lijkt het wel — voetballers, die zich dan gedragen of ze even wel heel erg overdreven homofiel zijn? Doodeng!
Voor de goede verstandhouding nog dit: ik ben in dit leven — en daartoe wil ik me hier nu beslist beperken, want als ik toch over andere dimensies begin, krijg ik al die imbeciele paraplubakken van astro-programma's plus de dolgedraaide ballettutu genaamd Yomanda met talrijke intense leugens, laster, lagen en listen op me af — nooit een verwijfde man tegengekomen. Sommige extreem gedrag vertonenden mogen dan uitzinnig, onzinnig, diepzinnig of simpelweg zinnig zijn, ook de ergst doorgedraaide relnicht wiens overgemoduleerde billen bij de dwaze pasjes eventueel de eigen oorlelletjes raken, heeft met vrouwelijkheid niets van doen. Een misverstand dat nog een lang leven beschoren zal zijn.
Zegt u nu zelf eens: heb ik daarvoor al die jaren het oeuvre van zowel Sigmund Freud alsook van Ivan Pavlov bestudeerd? Heb ik met pijn in hart en nieren, en eveneens in alle andere denkbare ledematen, de verrichtingen van Dries van Agt en consorten gevolgd en ben ik alleen al daardoor niet voldoende gelouterd om te kunnen weten over het wie, wat, waar en hoe, over het waarom en in welke zin? Heb ik ook nog tevergeefs de embryonaal-onzinnige woordopeenvolgingen — die al net zo vals waren als zijn al te opdringerige tandenprothese — van Toon Hermans en aanverwante clown-imitatoren gemeden als waren deze heel ernstig gecontamineerd? Ben ik daarvoor in een dubbele saltostuip bijkans afgevoerd naar de eeuwige jachtvelden — doch ook dan bent u waarlijk nog niet van mij af — om aldaar goed te kunnen uitrusten van al die onbedaarlijke agressie op dit ondermaanse?
NEEN, GANSCHELIJK NIET.
___________
Afbeeldingen
1. Schrijfster Annie Proulx.
2. Verteller Ben Hartemink.
3. Voorplat van de Nederlandse vertaling in paperback van de roman Brokeback Mountain.

De Nationale Reisopera met Die Zauberflöte van Mozart op dinsdag 10 juni in de Stadsschouwburg

Laatste optreden dit seizoen
De Nationale Reisopera sluit het seizoen 2007/2008 af met in totaal veertien voorstellingen in dertien steden van Die Zauberflöte uit 1791, het pièce de résistance uit het oeuvre van Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) — voorzover dat het muziektheater betreft.
Op 28 mei heeft een matinee in de Schouwburg van Almere het spits afgebeten en sedertdien zijn er al zeven voorstellingen gegeven, waarvan twee te Den Haag. Dinsdag 10 juni komt het gezelschap naar Groningen om aldaar in de Stadsschouwburg het operapubliek uit de omgeving van de Martinistad een leerstuk over liefde, moed, beleid en trouw — en niet te vergeten tolerantie — te presenteren. En steeds vaker komen we bij voorstellingen van dit gezelschap, alsook bij die van de collega's uit Maastricht, Duitse bezoekers tegen in de hal en wandelgangen van dit thans 125 jaar oude gebouw.

Eigentijdse elementen
De moderne middelen waarover het theater beschikt, kunnen worden ingezet om speciale elementen in een voorstelling extra aandacht te geven, dan wel een bepaalde overweging nadruk te verlenen. In deze uitvoering van Die Zauberflöte heeft de regie gebruik gemaakt van enkele hulpmiddelen, die vooral de indruk kunnen doen beklijven dat de mens niet meer is dan een marionet in handen van zo veel machtigeren, hetzij de Goden, het Noodlot dan wel heel direct aardse wezens met de handen aan de juiste knoppen.
Zo kon de toeschouwer/luisteraar van oudsher zijn gedachten over het gebodene laten gaan en de diverse protagonisten uit het drama mutatis mutandis meer aan het heel directe, dagelijkse gebeuren koppelen.
In ons huidige politieke spectrum treedt bijvoorbeeld eveneens een Koningin van de Nacht op, die de éne valse aria na de andere ten beste geeft en, net als die in het Mozartiaanse sprookje, niet in staat is tot de geringste zelfreflectie. Kortom, het is met een goede opera al net zo als met literatuur van niveau: de spiegels die ons worden voorgehouden, dienen tot meer dan alleen vermaak. Dat we uit het voorgetoverde lering kunnen trekken, is een toegevoegde waarde die ons zonder extra belasting wordt aangereikt.


Meer over de huidige versie van Die Zauberflöte door de Nationale Reisopera hebben we opgeschreven in het artikel van donderdag 5 juni op onze zustersite Tempel van het Muziektheater.
___________
Afbeeldingen
1. Drie gemaskerde dames (in dienst van de Koningin van de Nacht) hebben Papageno de mond gesnoerd. (Foto: Marco Borggreve.)
2. Wolfgang Amadeus Mozart. Tekening van Jarko Aikens, Groningen 1982. (Archief Heinz Wallisch.)
3. Monostatos, weliswaar niet meer geheel zwart, maar toch nog steeds een getekende. (Foto: Marco Borggreve.)

Houtsneden en ander werk van Rineke Hollemans tot eind deze maand in Galerie Mebius Noordhorn

Inspiratie door reizen
De hele maand juni is in Galerie Mebius te Noordhorn werk te zien van Rineke Hollemans: veel houtsneden maar tevens enkele andere werken. Hier kan men alvast werk van deze kunstenares bekijken in de derde internetexpositie van deze galerie. Een bezoek aan het instituut kan men via een afspraak regelen, maar in ieder geval is de mogelijkheid hiertoe aanwezig op zaterdag 7 juni tussen 10.00 uur en 17:00 uur, als de kunstenares zelf ook aanwezig is.
Rineke Hollemans raakt geïnspireerd tot het realiseren van diverse kunstwerken door de impressies die ze tijdens haar reizen opdoet. Niet alleen heeft ze beelden, opgedaan op het Groninger hogeland opgedaan, omgezet in uitingen van beeldende kunst, haar bezoeken aan (zuid-)Frankrijk, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten hebben hetzelfde effect gesorteerd.


Zuiverste vorm
In 1999 is ze begonnen aan een reeks houtsneden, die de benaming Wetlands heeft gekregen, en zijn ontstaan in de sfeer van het hogeland van onze provincie. Het zijn de eenvoudige vormen van het vlakke landschap met weerspiegelingen van bomen en lucht en de achtergelaten sporen die het water daar ooit heeft gelegd, welke voor Rineke Hollemans het zuiverste element in die context betekenen. Die waarnemingen hebben een (nieuw) denkproces in gang gezet.
Van geheel andere uitdrukkingsvorm, maar met dezelfde signatuur, zijn de verschillende houtsneden, waartoe de kunstenares in 2002 in Zuid-Frankrijk werd geïnspireerd. De diverse Lavendelvelden in de Provence leggen daarvan getuigenis af, en een tweede serie met de overkoepelende titel Corbières toont de toeschouwer de diepe herfstkleuren van de wijngaarden aldaar.

Belangrijkste inspiratiebron
Verder zijn er in de expositie impressies van de Grand Canyon te zien, alsmede enkele uitingen van in Nieuw-Zeeland opgedane beelden. Ook in Canada en in andere delen van de wereld werd Rineke Hollemans aangezet tot omzetting in tal van veelkleurige beelden. De diverse formaten zijn relatief bescheiden en de oplagen van haar werken zijn zeer gering. Ze beseft dat — bij alle goede invloeden van de talrijke plekken die ze op deze wereld heeft bezocht en die haar in hoge mate hebben geactiveerd — Zuid-Frankrijk toch haar voornaamste bron van inspiratie is gebleven; in ieder geval tot nu toe.

Zoals gemeld, is Rineke Hollemans zelf zaterdag 7 juni in Galerie Mebius — te Noordhorn gevestigd in de Torenstraat — aanwezig. Voor eventueel andere tijdstippen kan men met de eigenaren, Anneke Kamstra en Koos Mebius, een afspraak maken. Het telefoonnummer van de Galerie is 0594 505033.

Afbeeldingen
1. Winter 2007. (Houtsnede 2/4; 40 x 60 cm.)
2. Lavendelveld 3. (Olieverf; 50 x 50 cm.)
3. Corbières VI. (Houtsnede 1/4; 68 x 16 cm.)

Esther de Graaf met context-afhankelijke kunst in MediumGallery te Groningen — van 6 juni tot 6 juli

Work in Progress
Op vrijdag 6 juni, 's avonds om 20:00 uur wordt in de MediumGallery te Groningen de expositie geopend van Esther de Graaf. Voorafgaande aan die datum werkt zij met het beschikbare materiaal een week op locatie aan haar objecten, en het resultaat daarvan wordt gedurende een hele maand — tot 6 juli derhalve — in deze uitzonderlijke galerie aan het al dan niet kritische oog van Neerlands volk — en, wie weet, eventueel buitenlandse bezoekers, blootgesteld.
Esther de Graaf is verleden jaar afgestudeerd aan Academia Minerva.

Ontmanteling
Een kijkje op de Homepage van de kunstenares toont een vorm van kunst in omgekeerde richting: het demonteren van een bestaand item dat — althans in de fantasie, doch wellicht niet in de praktijk — als meubelstuk om op te zitten zou kunnen fungeren. "stoeltjeuitelkaar",
zoals Esther de Graaf het stuk zelf noemt, lijkt hier wel door een patholoog-anatoom gedemonteerd, waarna de diverse onderdelen overzichtelijk zijn gerangschikt. Een kunstnijverheidstip voor de thuiswerker met hout, spijkers en meer van die onderdelen. Die het proces van Ester de Graaf dan weer in omgekeerde richting tot een goed einde moet (trachten te) brengen, en ook dat is soms een hele kunst.

MediumGallery
De MediumGallery, waar het werk van Esther de Graaf een maand lang te zien zal zijn, bestaat sedert april 2005. Het concept voor deze alternatieve galerie zonder witte vierkante ruimte is een initiatief van de kunstenaars Daniël Dennis de Wit en Wouter Sibum. De galerie is gevestigd in de Menadostraat (op nummer 37b) en wordt dikwijls gekwalificeerd als "woonhuis". Voor topografisch niet al te sterk ontwikkelden hebben de heren een kaartje vervaardigd dat als oriëntatiehulp kan dienen en via de website van de galerie te zien. Daar is tevens een plattegrond van de galerie afgebeeld en kan men nog andere informatie en afbeeldingen vinden, onder meer van de eerder aldaar geëxposeerd hebbende artiesten. Helaas is de Engelse tekst van het niveau brikettengruis. Doch dat is wel, met de juiste ondersteuning wellicht, binnen luttele minuten goed te verhelpen.

Afbeeldingen
1. Een voorbeeld van de contextuele kunst van Esther de Graaf; te zien in de MediumGallery tot 6 juli.
2. "stoeltjeuitelkaar" van Esther de Graaf.
3. De initiatiefnemers van de MediumGallery: Daniël Dennis de Wit en Wouter Sibum.

Gerben Gritter speelt op het Schnitgerorgel in de Pelstergasthuiskerk in Stad op woensdag 4 juni

Monumentaal instrument
Op woensdag 4 juni, te beginnen om 20:00 uur, geeft Gerben Gritter (geb. 1979) een concert op het Schnitgerorgel uit 1693/1712 dat zich in de Pelstergasthuiskerk in de straat met diezelfde naam bevindt. Hoewel uit zijn geboortejaar blijkt dat Gerben Gritter nog jong is, geeft hij toch alweer anderhalf decennium concerten, waarvan het eerste toen hij vijftien jaar was, op het Van Oeckelen-orgel in de Grote Kerk te Steenwijk. Een andere grote naam onder de talrijke bouwers van de koningin der muziekinstrumenten, Christian Müller (1690-1763), is voor Gerben Gritter ook bijna onderdeel van zijn huishouding. Het eerste instrument tijdens zijn vaste aanstelling als organist, te Westerbork, is van die bouwer en stamt uit 1726. Nu Gerben Gritter sedert 2000 eveneens assistent-organist is van de Waalse Kerk van onze hoofdstad, wordt hij tevens in dat instituut met een groot instrument van deze Christian Müller geconfronteerd, dat echter acht jaar later dan dat van het Drentse Westerbork is gereedgekomen.

Programma
Op het programma staan in totaal acht orgelcomposities, waarvan de helft uit de vingers van de twee grote namen uit het (Noord)Duitse orgelgebeuren van de zeventiende en de achttiende eeuw, afkomstig zijn: twee stukken van Dietrich Buxtehude (1637-1707), de tweede stichter [1] van de Abendmusik te Lübeck, en twee van de man, wiens naam op de lippen van bijna alle organisten bestorven ligt: Johann Sebastian Bach (1685-1750), al zou je dat bij een enkeling mogen betwijfelen, indien die een bewering van bijna vier decennia geleden — dat Bachs orgelwerken niets voorstellen en alleen maar monodie zijn — ook na loutering door het leven, overeind zou houden.
Nog twee namen van componisten die tijdens het concert van Gerben Gritter aan bod komen, zijn niet onbekend in onze uitermate rijke orgelcontreien: Matthias Weckmann (ca. 1616-1674), en de al eerder werkzame Heinrich Scheidemann (ca. 1595-1663). Met nog twee andere werken, verspreid over de avond, is het programma vol; ten eerste zal, als tweede onderdeel van het geheel dat met Buxtehude's Praeludium in g zal worden geopend, een stuk uit het 17de eeuwse Camphuysen manuscript ten gehore worden gebracht: drie variaties op Daphne. En voordat het concert van Gerben Gritter zal worden afgesloten met Bachs Praeludium en Fuga in C, zal de organist een eigen werk met christelijke strekking via de klavieren van het Schnitgerorgel voor de toehoorders ontvouwen: Jesu, meine Freude, een titel die we eveneens en veelvuldig bij andere orgelmeesters zijn tegengekomen.

[1] Weliswaar had reeds zijn voorganger het instituut Abendmusik in het leven geroepen, maar toen Buxtehude eenmaal zijn aanstelling in Lübeck had, heeft hij dat fenomeen een hoog aanzien weten te verschaffen en tevens tal van andere muzikale uitingen onder zijn hoede genomen.
____________
Afbeeldingen
1. Het Arp Schnitgerorgel uit 1693 in de Groninger Pelstergasthuiskerk, gefotografeerd door Hilbrand Edskes.
2. Organist Gerben Gritter.
3. Organist en componist Dietrich Buxtehude, geschilderd in 1674 door Johannes Voorhout (1647-1723). Dit 'portret' vormt een onderdeel van een groter geheel getiteld Häusliche Musikszene. Buxtehude is hierin herkend door het muziekblad op zijn schoot. Het doek bevindt zich in het Museum für Hamburgische Geschichte.

Annie Proulx' roman Brokeback Mountain naverteld — twee zaterdagavonden in Galerie MooiMan, Stad

Op zaterdag 7 juni, en exact een week later, op de veertiende van deze reeds lopende maand, gaat Ben Hartemink in de kunstgalerie van Sandro Kortekaas en Jan van Stralen — de in deze kolommen inmiddels befaamde MooiMan — het verhaal van de twee jonge cowboys in het boek — hier en daar roman, doch dan weer novelle — Brokeback Mountain van de wereldwijd vermaarde Annie Proulx navertellen. Op 7 juni kan er al geen koe en geen jongen meer bij, dus geïnteresseerden zullen snel moeten toehappen om deelgenoot te kunnen worden van hetgeen die verteller op 14 juni opnieuw kwijt wil van zijn opgedane ideeën omtrent het stukje literatuur dat weliswaar bekendheid kreeg door de reeds bestaande vermaardheid van de schrijfster, maar wereldwijd pas echt flink aandacht heeft gekregen door de film die regsseur Ang Lee in 2005 naar Annie Proulx' verhaal heeft gecreëerd. Heath Ledger en Jake Gyllenhaal hebben zich in die rolprent van hun beste acteurszijde laten zien. Helaas is er voortijdig een einde gekomen aan het leven van de jonge Australiër. Op 22 januari 2008 heeft Heath Ledger het aardse, dus tijdelijke bestaan ingeruild voor de eeuwige jachtvelden. Moge hij daar dan alsnog al datgene vinden wat hij in dit ondermaanse tranendal zo naarstiglijk doch tevergeefs heeft gezocht.
Het bijzondere gebeuren in Galerie MooiMan, dat op beide avonden om 19:45 uur zal aanvangen, zal zo'n zeventig minuten in beslag nemen. Dat indiceert reeds dat de verteller zich zal beperken tot de rode draad van het qua erotiek zeer spannende verhaal.
Hoewel cowboys de naam hebben stoer en mannelijk en ook nog eens zo waarlijk op vrouwen gericht te zijn — elke zichzelf respecterende schrijver van wildwest boeken laat de Blonde Nellies en de Zwarte Mary's in de bovenkamertjes van een Saloon hun werk wel tot een goed einde brengen, al dan niet in geuren, kleuren en fleuren uitgebeeld — worden hier en daar, links en rechts ook wel eens zwoele mededelingen omtrent hun geheime herenliefdes rondgestrooid. En warempel, het bleek niet alleen maar boosaardige laster te zijn.
Een Duitse, diep ingewijde van de homoseksuele scene op geheel de aarde, Holger von Mischwitzky (nomen est omen!) — bij menigeen beter bekend onder zijn/haar toneelnaam Rosa von Praunheim — meldt nog weer geheel andere ervaringen in tal van hooischuren en op andere plekken, en zelfs verklapte hij ons dat er speciale cowboy-methodes zijn om aan de lijfelijke wensen en verlangens te voldoen. En tevens dat hij daaraan, onder doodsangsten voor hiv-besmetting, toch maar veelvuldig heeft toegegeven. Het mag daarmee duidelijk zijn dat die cowboys anno jaren tachtig der twintigste eeuw (nog steeds) geen al te grote boodschap hadden aan extra verpakking van de geboden lekkernijen in hun recht toe, recht aan methodes van al die oorspronkelijk voor de procreatie bedoelde handelingen. 't Is een schande!
Hoe het met dat alles — en vooral met de fijngevoeligheden in de relatie — is gesteld tussen die beide jonge mannen in deze geschiedenis van Annie Proulx, mag u hopen dan te vernemen uit de mond van Ben Hartemink.
Geïnteresseerden zij nog gewezen op de gegevens, die op de site van MooiMan over dit aspect van de verworvenheden dezer galerie te vinden zijn en hoe men alsnog kan reserveren. Tevens dat de entree slechts € 4,— bedraagt.
Kom er eens om!
___________
Afbeeldingen
1. Digitaal herstelde, verloren gegane tekening met als thema Brokeback Mountain, uit de stiften van Merel Hubatka.
2. Heath Ledger in januari 2008 te Berlijn, kort voor zijn verscheiden op de 22ste van die maand.
3. Schrijfster Annie Proulx.
4. Verteller Ben Hartemink.